Chuyên gia chỉ ra 5 'vướng mắc' Luật đất đai 2024 ở vùng núi

Quang cảnh Hội thảo "Những nội dung thay đổi và bổ sung trong Luật Đất đai năm 2024 so với Luật Đất đai năm 2013 liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp". Ảnh: PA

Luật Đất đai 2024 đã có hiệu lực gần 10 tháng nhưng việc triển khai tại các tỉnh miền núi vẫn gặp nhiều khó khăn. Tại Hội thảo "Những nội dung thay đổi và bổ sung trong Luật Đất đai năm 2024 so với Luật Đất đai năm 2013 liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp" diễn ra ngày 10/6, ông Hoàng Mạnh Chức, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp tỉnh Lạng Sơn đã nêu ra những vướng mắc cụ thể mà địa phương đang đối mặt.

Thứ nhất, bồi thường cây lâu năm

Khoản 2 Điều 103 Luật Đất đai năm 2024 quy định: “Đối với cây lâu năm là loại cho thu hoạch nhiều lần mà đang trong thời kỳ thu hoạch thì mức bồi thường được tính bằng sản lượng vườn cây còn chưa thu hoạch tương ứng với số năm còn lại trong chu kỳ thu hoạch và đơn giá bồi thường”.

Với quy định trên, khó khăn trong cách tính đơn giá đối với cây lâu năm là loại cho thu hoạch nhiều lần, do mỗi loài, giống cây trồng lâu năm khác nhau có chu kỳ sinh trưởng, phát triển và thu hoạch khác nhau; hiện chưa có tài liệu nghiên cứu, hướng dẫn phương pháp xác định tuổi cây, chu kỳ khai thác đối với từng loại cây trồng lâu năm. Chưa có Quy chuẩn Việt Nam, Tiêu chuẩn Việt Nam quy định về chu kỳ khai thác, thu hoạch cho từng loại cây trồng. Các quy trình sản xuất cây lâu năm do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành không quy định số năm trong chu kỳ thu hoạch của từng loại cây. Do đó việc xác định được số năm còn lại trong chu kỳ thu hoạch là khó khăn và không có căn cứ.

Luật Đất đai 2024 quy định mức bồi thường cây lâu năm cho thu hoạch nhiều lần phải tính theo sản lượng chưa thu hoạch tương ứng với số năm còn lại trong chu kỳ thu hoạch. Tuy nhiên, quy định này đang gây ra nhiều khó khăn thực tế.

Ông Hoàng Mạnh Chức cho biết, mỗi loài cây lâu năm có chu kỳ sinh trưởng và thu hoạch khác nhau. Hiện tại, cơ quan chức năng thiếu tài liệu nghiên cứu về phương pháp xác định tuổi cây và chu kỳ khai thác cho từng loại cây trồng. Việc này khiến đơn vị thực hiện giải phóng mặt bằng gặp khó khăn khi kiểm đếm và xác định thời gian cây đã cho thu hoạch.

"Nếu căn cứ vào tự kê khai của người dân, điều này dễ dẫn đến trục lợi chính sách và khiếu kiện", ông Chức nhấn mạnh.

Thứ hai, chi phí bồi thường tăng

Ông Hoàng Mạnh Chức chỉ ra vấn đề quan trọng khác, đó là với quy định trên việc bồi thường sản lượng chưa thu hoạch sẽ làm tăng chi phí bồi thường lên nhiều lần so với quy định đơn giá bồi thường thực hiện Luật Đất đai 2013, đặc biệt đối với một số loại cây trồng lâu năm trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có thời gian thu hoạch dài như cây Hồi (80 năm), cây Hồng (70 năm), cây Na (25 năm)... thì giá bồi thường sẽ rất cao.

Ngoài ra, việc bồi thường sản lượng các năm chưa thu hoạch không phù hợp thực tế, khi cây có kích thước, tuổi đời càng lớn, cho thu hoạch ổn định sẽ có giá trị bồi thường thấp hơn các cây nhỏ mới bắt đầu cho thu hoạch (do tính số năm cho thu hoạch còn lại ít hơn), ông Chức lưu ý.

Thứ ba, thiếu hướng dẫn phân chia tiền bồi thường rừng

Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp tỉnh Lạng Sơn dẫn chứng, Khoản 3 Điều 103 Luật Đất đai 2024 quy định: “... Đối với cây trồng bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước, cây rừng tự nhiên giao cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trồng, quản lý, chăm sóc, bảo vệ thì bồi thường theo giá trị thiệt hại thực tế của vườn cây; tiền bồi thường được phân chia cho người quản lý, chăm sóc, bảo vệ theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp”. Qua rà soát, hiện nay pháp luật về lâm nghiệp chưa có văn bản quy định cụ thể, hướng dẫn về nội dung này. Vì vậy, quá trình xây dựng dự thảo quyết định vướng mắc trong việc quy định tiền đền bù đó sẽ chia cho người quản lý, chăm sóc, bảo vệ theo tỷ lệ bao nhiêu, số tiền còn lại nộp vào ngân sách Nhà nước, quản lý sử dụng như thế nào.

Ông kiến nghị, cân xem xét, hướng dẫn, giải thích hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền hướng dẫn, giải thích khoản 2 Điều 103 Luật Đất đai năm 2024 làm cơ sở tổ chức triển khai thực hiện đảm bảo tỉnh thống nhất, đồng bộ trong toàn quốc khi chưa có đủ căn cứ tính toán.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xem xét, hướng dẫn thực hiện khoản 3 Điều 103 Luật Đất đai năm 2024, cụ thể mức phân chia tiền bồi thường cho người quản lý, chăm sóc, bảo vệ theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp đối với cây trồng bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước, cây rừng tự nhiên giao cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trồng, quản lý, chăm sóc, bảo vệ, ông Chức đặt vấn đề.

Thứ tư, quyền sử dụng đất cộng đồng thiếu chi tiết

Ông Chức cho rằng, Luật Đất đai năm 2024 đã công nhận quyền sử dụng đất của cộng đồng dân cư (Điều 39), tuy nhiên vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục, tiêu chí cộng đồng được giao đất. Điều này khiến việc áp dụng tại vùng dân tộc miền núi gặp nhiều lúng túng.

Do đó đề nghị sớm ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể về giao đất rừng cho cộng đồng dân cư, nhất là tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Vấn đề lấn chiếm đất rừng vì mục đích sản xuất vẫn phổ biến nhưng luật mới chưa đưa ra cơ chế xử lý linh hoạt. Cần có phân cấp rõ ràng và phối hợp hiệu quả giữa chính quyền địa phương, lực lượng kiểm lâm và cơ quan tài nguyên môi trường.

Thứ năm, cấp giấy chứng nhận đất lâm nghiệp vẫn chậm

Mặc dù luật mới đề cập số hóa bản đồ và quản lý đất đai bằng cơ sở dữ liệu, nhưng với điều kiện địa bàn miền núi có địa hình phức tạp như Lạng Sơn, việc này cần lộ trình và đầu tư cụ thể. Người dân vẫn khó tiếp cận thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Ông chức thẳng thắn đề nghị, cần hoàn thiện hệ thống bản đồ địa chính và cơ sở dữ liệu số phục vụ cấp GCNQSDĐ cho đất rừng tại địa phương.

Ông Hoàng Mạnh Chức đề nghị cơ quan có thẩm quyền sớm hướng dẫn, giải thích khoản 2 Điều 103 về bồi thường cây lâu năm để đảm bảo thống nhất trong toàn quốc. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần hướng dẫn cụ thể mức phân chia tiền bồi thường cho người quản lý rừng.

Các cơ quan cũng cần sớm ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể về giao đất rừng cho cộng đồng dân cư, nhất là tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng thời hoàn thiện hệ thống bản đồ địa chính và cơ sở dữ liệu số phục vụ cấp giấy chứng nhận cho đất rừng tại địa phương.

Ông Chức nhận định, Luật Đất đai 2024 thể hiện sự thay đổi tích cực lớn trong cải cách thể chế quản lý đất đai. Để triển khai thành công tại các địa phương miền núi như Lạng Sơn, cần có sự hỗ trợ kịp thời về chính sách, nguồn lực và hướng dẫn chi tiết.

Góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai 2024 Sáng 23/4/2024 Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức hội thảo ...

Những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển bền vững thị trường bất động sản Việt Nam Ngày 10/1, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức hội ...

Luật Đất đai 2024 tác động thế nào đến quản lý rừng PGS.TS Đỗ Anh Tuân từ Đại học Lâm nghiệp cho rằng Luật Đất đai 2024 tạo ra nhiều thay đổi tích cực trong quản lý ...

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng