Công nghệ và báo chí: Câu chuyện "có" và "không"

Tường Minh
22/06/2022 08:31
D

Công nghệ đang cho phép báo chí thế giới tạo ra những tác phẩm vô tiền khoáng hậu. Còn nhiều tòa soạn Việt Nam vẫn đang loay hoay với các lớp nghiệp vụ chụp ảnh bằng điện thoại.

Bạn đang truy cập vào một trong những tờ báo lâu đời nhất Việt Nam. Trong một tin pháp luật, có một ảnh chụp màn hình video sự kiện (quay bằng camera theo dõi). Ảnh khá mờ. Bạn phóng to lên để xem cho kỹ hơn. Và bạn phát hiện ra một thực tế ngỡ ngàng: “ảnh chụp màn hình” ở đây là phóng viên đã đưa điện thoại lên chụp lại chính laptop của anh ta, để gửi về tòa soạn.

Đó không phải là một tình huống giả tưởng. “Ảnh chụp màn hình” là ảnh chụp điện thoại lại cái màn hình - mà lại phải là màn hình laptop của chính phóng viên - chứ không phải màn hình của cơ quan công an hay tòa án. Chụp lại rồi gửi qua chat thì dễ, chứ chụp từ máy tính chẳng biết thao tác thế nào.Và đây đã là thế kỷ 21.

Báo chí đơn phương tiện

Nếu gạt đi những tình huống cực đoan như thế, bạn vẫn có quyền khó hiểu, rằng tại sao với tất cả những tiến bộ công nghệ của năm 2022, với các thiết bị có nhiều camera như một cái bếp than tổ ong, ảnh trên các trang báo điện tử Việt Nam vẫn nhòe nhoẹt.

Những tấm ảnh bố cục dọc, out nét, nghiêng, chủ thể đặt lệch hoặc không có chủ thể. Do phóng viên ẩu hay do họ chưa bao giờ thực tâm tìm hiểu về tác nghiệp đa phương tiện? Nếu đặt lên bàn cân, thì chất lượng ảnh báo chí của nhiều tờ báo hiện nay không thể so sánh với Instagram của các cô tiếp viên quán karaoke - những người thường phải bỏ học để mưu sinh từ sớm. Ảnh của các cô thường có bố cục rất rõ ràng, chính phụ xa gần đầy đủ, và nếu không bàn đến chất lượng, người ta cũng nhìn thấy trong bức ảnh đó một tâm huyết.

Ở trong nhiều trường đại học Việt Nam, “Báo chí” và “Truyền thông đa phương tiện” vẫn đang là hai chuyên ngành riêng biệt, với tiêu chí đầu ra riêng biệt. Trong đó, nếu nhìn vào ngành Báo chí, vẫn thấy chúng được phân định bằng những kiến thức chuyên sâu về “thể loại”, “ngôn ngữ” và “lịch sử báo chí”. Nhưng có một thực tế không thể tranh cãi: báo chí ngày nay đang trở thành một trong số các lĩnh vực của ngành truyền thông đa phương tiện - và một người làm báo buộc phải làm chủ các công nghệ đa phương tiện.

Tại nhiều tòa soạn lớn của Việt Nam, chỉ 5 năm trước, phong trào tổ chức các lớp học “quay video” và “chụp ảnh” khá rầm rộ. Cùng giai đoạn đó, tại các quốc gia phát triển, như tại Anh, phong trào được khuyến khích là các nhà báo đi học lập trình. Quay video và chụp ảnh là chuyện hiển nhiên không còn đáng bàn tới. Còn thứ cần hướng tới, là một nhà báo có thể code, hoặc ít nhất là làm việc với các lập trình viên, để thiết kế bài báo của mình thành một tác phẩm nội dung số có thể tương tác với độc giả.

Hãy xem một tác phẩm báo chí của Anh giai đoạn đó: “Hành trình Syria: Hãy chọn đường thoát”, đăng trên BBC vào năm 2015. Trong tác phẩm đó, người đọc sẽ nhập vai vào một người tị nạn Syria tìm đường sang châu Âu. Ở từng chặng, chính độc giả sẽ nhấn nút chọn mình muốn đi theo đường nào. Ví dụ, đi bằng đường biển hay đường bộ? Đi theo ngả Ai Cập hay theo ngả Thổ Nhĩ Kỳ? Chi tiền cho bọn buôn người hay chờ chính quyền sở tại?

Sau khi độc giả lựa chọn, bài báo/nhà báo mới giải thích cho độc giả hiểu rằng các ngả đường này có thể dẫn tới rủi ro gì, và tình huống đó có ý nghĩa thế nào. Thậm chí, một số lựa chọn sẽ khiến bài báo kết thúc: Nhân vật của bạn đã chết vì bạn lựa chọn sai tuyến đường. Nó không còn là “tường thuật”, “phản ánh”. Nó vẫn cung cấp các thông tin và phân tích, nhưng khiến người đọc thực sự cảm nhận được những khó khăn của một người tị nạn trước các cam go của hành trình chạy trốn.

Nó không giống bất kỳ thứ gì mà báo chí từng biết đến. Kỹ thuật này, được gọi là “gamification” (game hóa), tạo ra một sản phẩm báo chí đặc thù của kỷ nguyên công nghệ.

Và tin vui - hoặc tin buồn, cho các nhà báo giờ này vẫn đang học chụp ảnh bằng điện thoại - là một tác phẩm như thế hoàn toàn có thể được tạo ra với khoảng 10 giờ học lập trình nghiêm túc. Nó bao gồm các thuật toán đơn giản (if/ then) và chỉ cần thông thạo html. Công nghệ cho phép các nhà báo thỏa sức sáng tạo và tìm kiếm những cung cách kể chuyện chưa từng được biết.

Đó là chuyện của năm 2015. Giờ này, nếu bạn vào các diễn đàn báo chí của Anh, họ đang thảo luận về công nghệ học sâu (deep learning) để hiểu độc giả đang nghĩ gì - và cách báo chí có thể tạo ra các tác động tích cực lên dư luận.

Tại sao các nước phát triển phải tốn công đến vậy? Viết bài, đưa tin vẫn là quan trọng nhất chứ?

Sự tụt hậu của “tin bài”

Trong vòng 20 năm, đối tượng cạnh tranh của báo chí đã chuyển dịch từ bà hàng nước đầu ngõ sang những chuyên gia kinh tế hàng đầu đất nước. Trong thế kỷ trước, một người Việt Nam có ba lựa chọn tiêu biểu để nắm bắt tin tức: đọc báo, xem/nghe đài và hỏi bà hàng nước. Trong thế kỷ này, các nhà kinh tế học tự vẽ biểu đồ và viết các bài phân tích đăng thẳng lên mạng xã hội; các nhiếp ảnh gia tự xuất bản ảnh trên trang cá nhân; các nhà văn cũng không nắn nót đánh máy chữ bài thơ mới rồi đem ra bưu điện gửi đăng báo nữa.

Áp lực thay đổi là rất lớn và đa dạng. Nhưng trong số đó, thì việc làm chủ công nghệ trở thành một đòi hỏi bức thiết. Bởi các nền tảng mạng xã hội giờ hỗ trợ người dùng đăng tải nội dung đa phương tiện đến tận chân răng. Giờ này, bạn có thể đăng một bức ảnh 360 độ lên thẳng Facebook. Có cuộc tường thuật nào uy lực hơn thế? Và câu hỏi là: Một nhà báo có thể đăng ảnh 360 độ lên trang không? Nếu anh ta đang tường thuật, ví dụ, đám đông ở chính hội chùa Hương và muốn mô tả khung cảnh ngột ngạt xung quanh, anh ta có đăng được một bức ảnh 360 độ không?

Câu trả lời là “Có” và “Không”. “Có”, là bởi vì giải pháp kỹ thuật cho việc đó khá đơn giản. Ngay cả khi các tờ báo không có sẵn công cụ xuất bản, vẫn có rất nhiều giải pháp bên thứ 3 cho phép một nhà báo xuất bản một tấm ảnh 360 độ lên trang. Còn “Không”, là bởi hầu hết các nhà báo Việt Nam đương đại sẽ không tìm hiểu việc này.

Họ sẽ viết tin, chụp ảnh, và với những người tận tụy, quay một đoạn video. Và họ chấp nhận mình sẽ thua vị khách hành hương ở góc kia, vốn chỉ là một nhân viên văn phòng: anh ta biết chụp ảnh 360 độ và đăng thẳng lên tài khoản mạng xã hội của mình.

Đó chỉ là một ví dụ của việc công nghệ thay đổi cuộc chơi thế nào. Ví dụ sơ sài. Bởi “đa phương tiện” là chuyện của thập kỷ trước. Ngày nay, các tập đoàn công nghệ lớn như Google và Meta đang lắng nghe từng khách hàng của họ, theo nghĩa đen. Họ sử dụng công nghệ máy học để biết người dùng mạng đang nghĩ gì, đang quan tâm đến điều gì, và mớm cho từng người những nội dung riêng biệt.

Báo chí có làm được điều đó không? Câu trả lời là “Không”. “Có” là chuyện của nước Mỹ và nước Anh - nơi các tòa soạn lớn đang nghiên cứu AI và deep learning - còn ở Việt Nam thì trả lời được luôn.

Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt này, các tờ báo đang đánh mất khách hàng và cả nhà tài trợ vào tay những nền tảng nội dung mới. Các nhãn hàng quảng cáo ngày càng ít lý do để chi trả cho báo chí,vì nó không còn đủ hấp dẫn với công chúng. Và sự thiếu hấp dẫn đó, đến trực tiếp từ việc nhà báo Việt Nam đang không làm chủ công nghệ.

Quay trở lại với gamification, tờ Financial Times có lần đăng một “bài báo” về những người chạy xe Uber ở Mỹ. Bài báo đó cũng cho phép người đọc trở thành người chơi nhập vai. Họ sẽ đưa ra các lựa chọn nhị phân: Chọn xe cũ hay xe mới; khi khách xuống muộn thì gọi điện giục hay kiên nhẫn chờ; có cố kiếm thêm giờ tắc đường hay đỗ xe nghỉ... những lựa chọn rất đời thường của một tài xế Uber. Sau khi độc giả chọn, tờ báo sẽ giải thích cho họ biết rằng các lựa chọn đó dẫn đến những kết quả như thế nào - và rồi độc giả không chỉ hiểu, mà còn thấu cảm sâu sắc với sự vất vả của những tài xế.

Khối lượng thông tin của một bài viết như thế, cũng chỉ tương đương với một phóng sự. Thời gian “tác nghiệp” có lẽ không nhiều hơn 3 ngày phỏng vấn các tài xế khác nhau. Nhưng công sức để họ lập trình, thiết kế đã tạo ra một không khí khác hẳn cho báo chí. Và đó là điều mà Facebook của Mark Zuckerberg chưa làm được.

Một tờ báo Việt Nam có thể làm được một tác phẩm tương tự không?Câu trả lời vẫn là “Có” và “Không”. Điều đó tùy thuộc vào lựa chọn và nhu cầu học hỏi của mỗi người làm báo./.

Theo Thông tin và Truyền thông

https://ictvietnam.vn/cong-nghe-va-bao-chi-cau-chuyen-co-va-khong-20220613090024533.htm

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

VNPT sẵn sàng cho kế hoạch tắt sóng 2G

VNPT sẵn sàng cho kế hoạch tắt sóng 2G

Chuyển đổi số hiệu quả cần đẩy mạnh công tác số hóa, tái sử dụng, chia sẻ dữ liệu số

Chuyển đổi số hiệu quả cần đẩy mạnh công tác số hóa, tái sử dụng, chia sẻ dữ liệu số

Ngành TT&TT quyết tâm tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024

Ngành TT&TT quyết tâm tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024

Bộ TT&TT phát động phong trào thi đua 'Ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo để làm việc tốt hơn'

Bộ TT&TT phát động phong trào thi đua 'Ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo để làm việc tốt hơn'

Chiến lược mới của Google nhằm thống trị thị trường AI

Chiến lược mới của Google nhằm thống trị thị trường AI

Sinh viên Việt Nam công bố nghiên cứu mới về mô hình AI đa ngôn ngữ tại hội nghị AAAI

Sinh viên Việt Nam công bố nghiên cứu mới về mô hình AI đa ngôn ngữ tại hội nghị AAAI

GHTK bác bỏ tin đồn đình công, khẳng định chỉ tạm dừng nhận đơn để nâng cao chất lượng

GHTK bác bỏ tin đồn đình công, khẳng định chỉ tạm dừng nhận đơn để nâng cao chất lượng

Việt Nam sẽ phóng vệ tinh Radar LOTUSat-1 vào năm 2025

Việt Nam sẽ phóng vệ tinh Radar LOTUSat-1 vào năm 2025

Phát triển mạng bưu chính đồng bộ, hiện đại, gắn kết thế giới thực và thế giới số

Phát triển mạng bưu chính đồng bộ, hiện đại, gắn kết thế giới thực và thế giới số

Phát triển công nghiệp công nghệ thông tin 'Make in Viet Nam'

Phát triển công nghiệp công nghệ thông tin 'Make in Viet Nam'

Tin mới cập nhật

Keysight và AMD tái định nghĩa đo đối chuẩn hiệu năng hạ tầng đám mây và biên mạng

Keysight và AMD tái định nghĩa đo đối chuẩn hiệu năng hạ tầng đám mây và biên mạng

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Samsung biến 'mỗi giờ xem TV đều là giờ Trái Đất'

Samsung biến 'mỗi giờ xem TV đều là giờ Trái Đất'

Innodisk sẽ trình diễn tích hợp AI tại biên (EdgeAI) tại sự kiện NVIDIA GTC

Innodisk sẽ trình diễn tích hợp AI tại biên (EdgeAI) tại sự kiện NVIDIA GTC

Tình hình tài chính và khó khăn của Trường Quốc tế Mỹ Việt Nam

Tình hình tài chính và khó khăn của Trường Quốc tế Mỹ Việt Nam

Giải mã xu hướng bảo mật OT tại FORTINET APAC OT Security Summit 2024

Giải mã xu hướng bảo mật OT tại FORTINET APAC OT Security Summit 2024

Lenovo Tab M11: tablet cho học tập và giải trí

Lenovo Tab M11: tablet cho học tập và giải trí

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Keysight hỗ trợ triển khai các đổi mới sáng tạo về Massive MIMO cho Open RAN

Keysight hỗ trợ triển khai các đổi mới sáng tạo về Massive MIMO cho Open RAN

Vai trò trọng yếu của POS trong duy trì hoạt động bán lẻ liền mạch

Vai trò trọng yếu của POS trong duy trì hoạt động bán lẻ liền mạch

EVN được thực hiện việc tăng giá điện

EVN được thực hiện việc tăng giá điện

Samsung ra mắt Galaxy S24 Ultra bản đặc biệt, giới hạn 2.000 chiếc

Samsung ra mắt Galaxy S24 Ultra bản đặc biệt, giới hạn 2.000 chiếc

Tin đọc nhiều

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

VNPT sẵn sàng cho kế hoạch tắt sóng 2G

VNPT sẵn sàng cho kế hoạch tắt sóng 2G

Chuyển đổi số hiệu quả cần đẩy mạnh công tác số hóa, tái sử dụng, chia sẻ dữ liệu số

Chuyển đổi số hiệu quả cần đẩy mạnh công tác số hóa, tái sử dụng, chia sẻ dữ liệu số

Ngành TT&TT quyết tâm tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024

Ngành TT&TT quyết tâm tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024

Chuyển đổi số là Chuyển từ công nghệ thông tin sang Công nghệ thông tin +

Chuyển đổi số là Chuyển từ công nghệ thông tin sang Công nghệ thông tin +

VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?

VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?

Sứ mệnh mới, không gian mới và năng lượng mới

Sứ mệnh mới, không gian mới và năng lượng mới

Nhân lực số - Trụ cột quan trọng của nền kinh tế số thích ứng với thời kỳ hậu COVID-19

Nhân lực số - Trụ cột quan trọng của nền kinh tế số thích ứng với thời kỳ hậu COVID-19

Việt Nam sẽ nằm trong nhóm 70 nước hàng đầu về xây dựng Chính phủ điện tử

Việt Nam sẽ nằm trong nhóm 70 nước hàng đầu về xây dựng Chính phủ điện tử

Video xem nhiều

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019