CEO Ford, Amazon cảnh báo trí tuệ nhân tạo sẽ ảnh hưởng 50% việc làm toàn cầu

30% mã nguồn Microsoft do AI tạo ra: Lập trình viên sẽ bị thay thế?

Truyền thông thời AI: Không chỉ biết dùng công cụ, phải làm chủ chiến lược

Người dùng nên chọn lựa AI tạo sinh như thế nào để vừa an toàn vừa tối ưu?

CEO của Ford, Jim Farley cho rằng AI có thể thay thế tới một nửa số nhân viên văn phòng tại Hoa Kỳ. Ảnh: carscoops

Làn sóng cảnh báo chưa từng có đang lan rộng từ các tập đoàn hàng đầu thế giới về tương lai việc làm. Các CEO uy tín nhất đang thẳng thắn thừa nhận một sự thật khó chấp nhận: trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế hàng triệu công việc văn phòng trong thời gian ngắn tới.

Jim Farley, Giám đốc điều hành Ford Motor, tạo ra cú sốc lớn tại Lễ hội Ý tướng Aspen khi tuyên bố: "Trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế một nửa số lao động trí óc tại Mỹ". Lời cảnh báo này đến từ người đứng đầu một trong những tập đoàn lâu đời nhất nước Mỹ, đại diện cho ngành sản xuất truyền thống.

Farley nhấn mạnh tiềm năng của AI trong việc thúc đẩy năng suất, song cũng làm rõ công nghệ này sẽ tạo ra những người thắng và kẻ thua. "AI sẽ bỏ lại phía sau nhiều lao động trí óc", ông cảnh báo. Với hàng triệu người làm việc tại các văn phòng khắp nước Mỹ, ý tưởng bị máy móc thay thế đang trở nên hiện hữu hơn mỗi ngày.

Dario Amodei, CEO Anthropic, đưa ra cảnh báo cụ thể hơn với dự đoán AI có thể xóa sổ tới 50% công việc cấp thấp trong vòng 1-5 năm tới. Amodei cảnh báo điều này có thể đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên tới mức 10-20%. Ông kêu gọi các doanh nghiệp và chính phủ phải chấm dứt tình trạng "làm ngọt hóa" và đối diện với thực tế.

Andy Jassy, CEO Amazon, đã gửi bản ghi nhớ tới 1,5 triệu nhân viên toàn cầu với thông điệp rõ ràng: "Chúng tôi sẽ cần ít người hơn cho một số công việc hiện tại". Jassy dự đoán trong vài năm tới, tổng số nhân viên trong một số bộ phận của Amazon sẽ giảm do hoạt động tích hợp AI mang lại hiệu suất vượt trội. Ông gọi AI là "công nghệ có một không hai trong đời".

Ảnh minh họa: centrix

Marc Benioff của Salesforce tiết lộ con số cụ thể hơn: AI đã thực hiện 30-50% công việc tại công ty này. Benioff gọi đây là "cuộc cách mạng lao động kỹ thuật số" và cho biết Salesforce đã cắt giảm hơn 1.000 việc làm để tái cấu trúc xung quanh AI. Ông nhấn mạnh độ chính xác của AI đã đạt 93% trong một số tác vụ.

Satya Nadella, CEO Microsoft, đã thông báo việc cắt giảm 6.000 việc làm (khoảng 3% tổng lực lượng) như một phần của "tái cơ cấu chiến lược xung quanh AI". Nadella nhấn mạnh đây là "thay đổi cần thiết, chứ không phải lựa chọn". Microsoft đã đầu tư khoảng 80 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng AI trong năm tài chính này.

Số liệu thống kê gây báo động

Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính khoảng 40% kỹ năng hiện có của người lao động có thể trở nên lỗi thời trong vòng năm năm. Các nhân viên văn phòng, thư ký, kế toán, thu ngân và nhân viên bưu điện đặc biệt có nguy cơ mất việc và bị AI thay thế.

Báo cáo của Goldman Sachs ước tính AI có thể thay thế tương đương 300 triệu việc làm toàn thời gian trên toàn thế giới. Báo cáo chỉ ra khoảng 2/3 công việc ở Mỹ và châu Âu có thể bị tự động hóa ở mức độ nào đó.

Theo thống kê năm 2025, hơn 100.000 công việc đã bị cắt giảm trong ngành công nghệ. Microsoft cắt 6.000 việc làm, Dell 12.000, Intel giảm 15-20% lực lượng lao động (hơn 10.000 nhân viên), Meta cắt 5% (khoảng 3.600 nhân viên), và Amazon 14.000 việc làm.

Sebastian Siemiatkowski, CEO Klarna, báo cáo công ty đã giảm 40% lực lượng lao động nhờ AI, từ 5.000 xuống còn 3.000 nhân viên. Ông cho biết trợ lý AI của Klarna có thể thay thế công việc của 700 nhân viên chăm sóc khách hàng toàn thời gian.

Marianne Lake, CEO bộ phận ngân hàng tiêu dùng và cộng đồng của JPMorgan Chase, dự báo cắt giảm 10% nhân sự trong bộ phận vận hành do tích hợp AI. Bà tự tin rằng "tôi sẽ đặt cược rằng chúng tôi sẽ cắt giảm nhiều hơn" con số này.

Ảnh minh họa: centrix

Các lĩnh vực chịu tác động nặng nề nhất theo Goldman Sachs bao gồm: công việc văn phòng (46% có thể bị thay thế), pháp lý (44%), kiến trúc và kỹ thuật (37%), hoạt động kinh doanh và tài chính (35%), quản lý (32%).

Quỹ Tiền tệ Quốc tế ước tính gần 40% việc làm toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng bởi AI. Tại các nền kinh tế phát triển, con số này lên tới 60% việc làm. Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva cảnh báo AI sẽ tác động đến thị trường lao động như một "cơn sóng thần".

Phản ứng từ người lao động và quan điểm phản biện

Nhân viên Amazon đã phản ứng gay gắt với thông báo của CEO Andy Jassy. Một nhân viên viết trên Slack: "Chẳng có gì tạo ra động lực hơn việc đọc rằng công việc của bạn sẽ được AI thay thế trong vài năm tới". Một người khác nói: "Ít nhất ông ấy đã nói thẳng ra. Tất cả chúng ta đều biết điều này nhưng giờ đây rõ ràng là một phần của kế hoạch".

Các số liệu kinh tế cho thấy tình trạng thất nghiệp tại Mỹ đã đạt mức cao nhất trong 9 tháng theo báo cáo của UBS. Số đơn xin hỗ trợ thất nghiệp đã tăng lên 1,9 triệu - mức cao nhất kể từ năm 2021. Tỷ lệ nghỉ việc tự nguyện giảm xuống mức thấp nhất trong 3 năm, cho thấy người lao động ưu tiên an toàn việc làm.

CEO Nvidia Jensen Huang tin rằng, AI không thể thay thế hoàn toàn con người. Ảnh: Bloomberg

Tuy nhiên, một số CEO bày tỏ hoài nghi về dự đoán "tận thế". Jensen Huang của Nvidia và Demis Hassabis của Google DeepMind đã bác bỏ quan điểm quá bi quan. Marc Benioff của Salesforce từng gọi những lo ngại về AI là "báo động thái quá".

Laura Veldkamp từ Trường Kinh doanh Columbia cho biết: "Chúng tôi có rất ít bằng chứng về việc sa thải do AI cho đến nay". Molly Kinder từ Viện Brookings tin rằng các CEO có thể đang "phô diễn công nghệ" trước cổ đông.

Sam Altman, CEO OpenAI, tiết lộ các đại lý AI hiện có thể thực hiện các nhiệm vụ tương đương với nhân viên cấp thấp. Altman dự đoán: "Hôm nay AI giống như một thực tập sinh có thể làm việc trong vài giờ, nhưng sẽ trở thành một kỹ sư phần mềm có kinh nghiệm có thể làm việc vài ngày".

Báo cáo từ công ty tư vấn SignalFire cho thấy tuyển dụng nhân viên cấp thấp tại các công ty công nghệ lớn đã giảm 25% từ năm 2023 đến năm 2024. Các công ty như Meta, Microsoft và Google đang sử dụng AI để thay thế các công việc thường được thực hiện bởi nhân viên mới ra trường.

Mặc dù AI đang phát triển mạnh mẽ, một số kỹ năng vẫn được coi là khó thay thế: tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề phức tạp, trí tuệ cảm xúc và kỹ năng giao tiếp, lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội, khả năng thích ứng và học hỏi, khả năng làm việc cùng với AI.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự báo 10 nghề nghiệp phát triển nhanh nhất đến năm 2030 sẽ bao gồm: chuyên gia dữ liệu lớn, kỹ sư FinTech, chuyên gia AI và machine learning, nhà phát triển phần mềm và ứng dụng, chuyên gia bảo mật, chuyên gia kho dữ liệu, kỹ sư robot và thiết bị tự động, nhà thiết kế UI/UX.

Ảnh minh họa: centrix

Một cuộc thăm dó mới cho thấy một phần ba người Mỹ hiện khuyến khích học nghề thay vì theo đại học bốn năm truyền thống. Rốt cuộc, bạn chẳng thể nhờ AI kéo đường dây điện mới, xây nhà máy hay đặt ống nước. Ít nhất là cho tới khi robot hình người trở nên phổ biến.

Cảnh báo từ các CEO đã chỉ ra một xu hướng không thể đảo ngược trong việc AI thay thế lao động văn phòng. Điều đáng lo là khác với các cuộc cách mạng công nghệ trước đây, AI có khả năng tác động đến các công việc có tay nghề cao, chứ không giới hạn ở lao động thủ công.

Sự đồng thuận của các CEO từ nhiều ngành nghề khác nhau về tác động tiêu cực của AI đối với việc làm cho thấy đây là một vấn đề toàn cầu cần có giải pháp tổng thể từ chính phủ, doanh nghiệp và hệ thống giáo dục.

Cuộc tranh luận về tác động của AI có thể được hiểu theo hai cách: hoặc đây là sự thừa nhận thực tế về một tương lai không thể tránh khỏi, hoặc đây là chiến lược truyền thông để AI được chấp nhận rộng rãi trong xã hội. Điều gì xảy ra tiếp theo vẫn chưa rõ, thực tế là hàng trăm nghìn công việc đã bị cắt giảm vào năm 2025 cho thấy cuộc cách mạng AI đang diễn ra nhanh hơn nhiều người mong đợi.

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng