Deepfake - mối đe dọa tiềm tàng về tin giả, lừa đảo và tống tiền

Phạm Anh
28/04/2023 07:34
D

Deepfake - công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giả mạo hình ảnh và giọng nói nhằm mục đích xấu, như chiếm đoạt tài sản hoặc phá hoại danh tiếng người khác. Các trường hợp lừa đảo và xâm phạm quyền riêng tư trực tuyến bằng deepfake đang gia tăng, gây ra sự lo ngại về an ninh thông tin, độ tin cậy của các dữ liệu trên mạng và trở thành mối lo ngại đáng kể đối với nhiều người dùng Internet. 

 

deepfake

Nguồn ảnh: Tuoitre.

Deepfake là gì?

Theo Kaspersky cho biết, deepfake là từ được ghép lại từ hai chữ "deep" trong deep-learning (học sâu) và "fake" (lừa dối). Deepfake có thể hiểu là một phương pháp trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến sử dụng nhiều lớp thuật toán máy học để trích xuất dần dần các tính năng cấp cao hơn từ một đầu vào có lượng dữ liệu thô, nó có khả năng học hỏi từ dữ liệu phi cấu trúc - chẳng hạn như khuôn mặt người. Nó thậm chí có thể thu thập dữ liệu về các chuyển động vật lý của con người.

Dữ liệu hình ảnh còn được xử lý tiếp để tạo video deepfake thông qua mạng lưới đối thủ sáng tạo (GAN), đây là một loại hệ thống các máy học chuyên dụng. Hai mạng thần kinh có thể được sử dụng để cạnh tranh với nhau trong việc học các đặc điểm đã có trong kho dữ liệu thông tin nhằm mục đích huấn luyện AI (Ví dụ: Ảnh chụp khuôn mặt) và sau đó tạo dữ liệu mới có cùng đặc điểm ("ảnh" mới).

Khả năng học hỏi của các AI luôn được kiểm tra liên tục và so sánh với dữ liệu gốc nhằm mục đích huấn luyện, chính vì vậy mà hình ảnh được AI "làm giả" ngày càng trở nên thuyết phục. Điều này khiến cho deepfake đang là mối đe dọa lớn hơn bao giờ hết. Không chỉ dừng lại ở hình ảnh, một số công nghệ deepfake đã có thể được sử dụng để giả giọng nói.

Mối nguy hại của Deepfake trong lừa đảo, tống tiền và tung tin giả

Rất khó để có thể giải thích cụ thể về phương thức hoạt động của deepfake theo hướng kỹ thuật. Nhưng có thể hiểu đơn giản rằng, deepfake với khả năng học hỏi dữ liệu khuôn mặt, hình ảnh và cả giọng nói của con người. Việc sử dụng deepfake để tống tiền, chiếm đoạt tài sản đang có xu hướng ngày một gia tăng.

Chỉ bằng giọng nói deepfake của người đứng đầu công ty đó với yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp, các đối tượng lừa đảo đã khiến CEO của một công ty năng lượng bị lừa 243.000 USD. Sự giả mạo quá thuyết phục khiến CEO không kịp nghi ngờ và không nghĩ đến việc kiểm tra chéo, tiền không được chuyển đến trụ sở chính mà đến một tài khoản ngân hàng bên thứ ba. CEO chỉ trở nên nghi ngờ khi "sếp" của anh ta yêu cầu thêm một lệnh chuyển tiền khác. Kẻ giả mạo đã bị phát hiện, nhưng đã quá muộn để lấy lại số tiền 243.000 USD vừa chuyển trước đó.

Tổng tiền bằng các video khiêu dâm là một viễn cảnh mà dường như ai cũng có thể nghĩ đến khi deepfake được ra đời. Cụ thể, công cụ này đã được sử dụng để tống tiền các nữ phóng viên và nhà báo, trường hợp của Rana Ayyub ở Ấn Độ, nữ phóng viên này đã bị ghép mặt vào các video khiêu dâm, sau đó kẻ gian đã sử dụng các video giả này để tống tiền cô.

Không dừng lại ở việc sử dụng deepfake để tống tiền, các đối tượng lừa đảo còn sử dụng công nghệ này để tung các tin tức giả về chính trị hay những người nổi tiếng.

deepfake

Nguồn ảnh: Opendemocracy.

Đơn cử một ví dụ thể hiện sự nguy hiểm của deepfake là video do nam diễn viên Jordan Peele thực hiện, đội ngũ kỹ thuật viên đã sử dụng cảnh quay thực của ông Barack Obama kết hợp với kỹ thuật dựng video và "deepfake" tạo ra một đoạn phát ngôn giả, trong video đó ông Obama dùng những lời lẽ không tốt đẹp để nói về ông Trump.

Ngay sau đó, nam diễn viên Jordan Peele đã đăng tải hai nửa của video được hợp nhất trông như thế nào, với mục đích cảnh báo mọi người về những thủ đoạn tinh vi nhằm tạo ra tin giả mà chúng ta có thể gặp trên môi trường Internet. Được biết, đội ngũ của nam diễn viên đã mất khoảng 60 tiếng đồng hồ để tạo ra video giả nhưng trông rất thực này.

deepfake

Nguồn ảnh: Timeforkids.

Hay như Mark Zuckerberg, người sáng lập mạng xã hội Facebook cũng "được" deepfake làm giả, từ một bài phát biểu đơn thuần, deepfake đã tạo ra một video mà Mark Zuckerberg thừa nhận Facebook đánh cắp dữ liệu người dùng và đang kiểm soát tương lai. Mặc dù ở đoạn video này, AI giả giọng ông Mark Zuckerberg không quá giống nhưng cũng rất khó để nhận ra.

Trước đó, vào năm 2017, một công ty khởi nghiệp AI có tên Lyrebird đã phát hành bản sao giọng nói của những vị lãnh đạo Mỹ như ông Trump, ông Obama và bà Hilary Clinton. Kể từ đó, chất lượng đã được cải thiện rất nhiều và thậm chí ứng dụng Lyrebird còn cho phép công chúng sử dụng công khai.

Tất cả những ví dụ nêu trên đều là những đoạn video chỉn chu với độ phân giải, độ chi tiết cao, nhưng nếu bạn nghĩ hình ảnh càng sắc nét thì càng dễ lừa đảo có lẽ bạn đã lầm. Bà Nancy Pelosi từng là nạn nhân trong một video giả với những phát ngôn như một người đang say rượu, video giả này có chất lượng cực kỳ kém nhưng đã nhanh chóng thu hút hàng triệu lượt xem trên mạng xã hội, buộc bà Nancy Pelosi phải lên tiếng đính chính ngay sau đó.

Công nghệ ngày càng phát triển và việc tiếp cận deepfake trở nên đơn giản và chi phí thực hiện ngày càng rẻ hơn, khiến mức độ nguy hiểm tăng lên mỗi ngày. Nếu chúng ta không được trang bị đủ kiến thức và thông tin, rất khó để nhận ra deepfake.

deepfake

Nguồn ảnh: Searchenginejournal.

Lời khuyên của các chuyên gia để tự bảo vệ trước deepfake?

Để đối phó với những chiêu trò lửa đảo sử dụng công nghệ deepfake, các chuyên gia về bảo mật đã đưa ra những lời khuyên nhằm phòng tránh trước các tính huống xấu có thể xảy ra, đặc biệt là việc nâng cao bảo mật các tài khoản trực tuyến.

Tin tưởng nhưng vẫn phải xác minh: Nếu nhận được một đoạn tin nhắn thoại với mục đích vay tiền hoặc mượn tài sản cá nhân... Dù cho giọng nói nghe rất quen thuộc và cực kỳ giống thật, tốt nhất bạn hãy gọi điện thoại cho người gửi tin nhắn để xác minh người đó có thực sự gửi yêu cầu vay/mượn tài sản bằng tin nhắn thoại.

Đừng vội truy cập bất kỳ đường link nào: Khi được người thân gửi cho một đường link với những cấu trúc lạ, đừng vội vàng nhấp vào đường link/nút đó. Rất có thể đó là một cái bẫy được đưa ra để kẻ lừa đảo có thể chiếm đoạt tài khoản trực tuyến của bạn. Hãy tìm cách xác minh lại với người đã gửi tin nhắn cho bạn.

Hãy chú ý vào những điều nhỏ nhất: Nếu nhận được một cuộc gọi chuyển tiền hoặc video call với nội dung chuyển tiền, dù là người thân thiết, bạn vẫn hãy xem kỹ số điện thoại, email hoặc tài khoản có trùng hợp với người đang thực hiện yêu cầu hay không. Thông thường các đối tượng sẽ yêu cầu chuyển tiền sang một tài khoản bên thứ ba hoặc sang một tài khoản có tên gần tương tự.

Hạn chế quyền truy cập vào giọng nói và hình ảnh của bạn: Để có thể tạo ra hình ảnh và âm thanh giả những kẻ lừa đảo sẽ cần các bản ghi âm, hình ảnh hoặc cảnh quay để tạo ra những sản phẩm giả. Do đó, hãy hạn chế chia sẻ dữ liệu hình ảnh, âm thanh trên mạng xã hội hoặc đặt tài khoản ở chế độ riêng tư, chỉ chấp nhận yêu cầu từ những người bạn tin tưởng.

Ngoài ra, một số các chuyên trang về bảo mật còn chỉ ra một số điểm để có thể phát hiện deepfake:

  • Nhân vật nói liên tục, không chớp mắt
  • Khẩu hình miệng không đồng bộ với lời nói
  • Thay đổi tông màu da liên tục
  • Ánh sáng bị thay đổi liên tục từ khung hình này sang khung hình tiếp theo
  • Chuyển động giật cục, như một đoạn video lỗi
  • Video có những sự nhấp nháy lạ thường
  • Hiện lên các đồ vật kỹ thuật số trong hình ảnh
  • Âm thanh và/hoặc video chất lượng thấp 

Theo số liệu từ IBM, tính đến tháng 6/2019, số lượng video deepfake được phát hiện chỉ vỏn vẹn 3.000, tuy nhiên đến tháng 3/2020 đã có hơn một triệu video deepfake được lưu hành trên Internet.

Một nghiên cứu khác từ Deeptrace chỉ ra rằng, vào tháng 12/2018, đã có 15.000 video deepfake được ra đời. Con số này tăng lên 558.000 vào tháng 6/2019 và tăng vọt lên hơn một triệu vào tháng 2/2020.

Nghiên cứu của Deeptrace cho biết thêm, có đến 96% các video deepfake được tạo ra phục vụ các mục đích không hợp pháp. Những con số này đang báo động cho chúng ta về một viễn cảnh chẳng mấy tốt đẹp về thông tin giả, những chiêu trò lừa đảo,... áp dụng deepfake rất có thể sẽ tràn lan trên môi trường Internet.

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí Điện tử và Ứng dụng số 02 tháng 04/2023)

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng

Tin cùng chuyên mục

Việt Nam ghi dấu tại giải Vô địch an ninh mạng thế giới

Việt Nam ghi dấu tại giải Vô địch an ninh mạng thế giới

Hà Nội số hóa tài liệu tạo cơ sở dữ liệu dùng chung

Hà Nội số hóa tài liệu tạo cơ sở dữ liệu dùng chung

Hơn 280 triệu ý kiến đóng góp sửa đổi Hiến pháp 2013

Hơn 280 triệu ý kiến đóng góp sửa đổi Hiến pháp 2013

Kiểm định khí thải xe máy từ 2027: Không cấm xe cũ, chỉ cấm xe phát thải cao

Kiểm định khí thải xe máy từ 2027: Không cấm xe cũ, chỉ cấm xe phát thải cao

Theo dấu chân Người: Truyện ký lịch sử về Bác Hồ chính thức ra mắt

Theo dấu chân Người: Truyện ký lịch sử về Bác Hồ chính thức ra mắt

Việt Nam triển khai mô hình một cổng dịch vụ công toàn quốc từ 1/7

Việt Nam triển khai mô hình một cổng dịch vụ công toàn quốc từ 1/7

Bộ KH&CN ứng dụng AI: Rút ngắn thời gian xây dựng nghị định từ 1 năm xuống 1 tuần

Bộ KH&CN ứng dụng AI: Rút ngắn thời gian xây dựng nghị định từ 1 năm xuống 1 tuần

VIB cảnh báo các chiêu thức lừa đảo mới nhắm vào người dùng ngân hàng số

VIB cảnh báo các chiêu thức lừa đảo mới nhắm vào người dùng ngân hàng số

Hơn 1,1 triệu người dùng sử dụng Zalo để dịch thuật

Hơn 1,1 triệu người dùng sử dụng Zalo để dịch thuật

Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn tài liệu cá nhân: Hướng đi bền vững từ ký ức đến di sản

Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn tài liệu cá nhân: Hướng đi bền vững từ ký ức đến di sản

Ông Nghiêm Xuân Đa tái đắc cử Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam nhiệm kỳ VI

Ông Nghiêm Xuân Đa tái đắc cử Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam nhiệm kỳ VI

Hộ kinh doanh 'chạy đua' trước Nghị định 70 của Chính phủ

Hộ kinh doanh 'chạy đua' trước Nghị định 70 của Chính phủ

Tin mới cập nhật

Hỗ trợ thanh niên Quảng Trị khởi nghiệp qua thương mại điện tử

Hỗ trợ thanh niên Quảng Trị khởi nghiệp qua thương mại điện tử

Kaspersky Việt Nam lần đầu tiên bổ nhiệm Giám đốc Quốc gia

Kaspersky Việt Nam lần đầu tiên bổ nhiệm Giám đốc Quốc gia

Việt Nam ghi dấu tại giải Vô địch an ninh mạng thế giới

Việt Nam ghi dấu tại giải Vô địch an ninh mạng thế giới

Ba siêu xu hướng định hình xã hội và công nghệ

Ba siêu xu hướng định hình xã hội và công nghệ

Tuyển sinh 2025: Ngành tự động hóa hút thí sinh với cơ hội việc làm cao

Tuyển sinh 2025: Ngành tự động hóa hút thí sinh với cơ hội việc làm cao

UNIQLO Cùng Quỹ Hy Vọng trao tặng thiết bị Y Tế cho Bệnh viện Trung Ương Huế

UNIQLO Cùng Quỹ Hy Vọng trao tặng thiết bị Y Tế cho Bệnh viện Trung Ương Huế

Elon Musk tuyên bố ngừng hoạt động tàu vũ trụ Dragon sau đe dọa từ Donald Trump

Elon Musk tuyên bố ngừng hoạt động tàu vũ trụ Dragon sau đe dọa từ Donald Trump

Mạng 4G dẫn đầu toàn cầu với 6,6 tỷ thuê bao dù 5G phát triển mạnh

Mạng 4G dẫn đầu toàn cầu với 6,6 tỷ thuê bao dù 5G phát triển mạnh

Lực lượng Hải quan cửa khẩu Nội Bài chủ trì bắt giữ 2 đối tượng mua bán, vận chuyển hơn 5,3kg ma tuý

Lực lượng Hải quan cửa khẩu Nội Bài chủ trì bắt giữ 2 đối tượng mua bán, vận chuyển hơn 5,3kg ma tuý

Những đồn đoán về Huawei Mate XT 2, điện thoại gập ba thách thức Samsung

Những đồn đoán về Huawei Mate XT 2, điện thoại gập ba thách thức Samsung

Hưng Yên phát động phong trào thi đua khoa học công nghệ giai đoạn 2025-2030

Hưng Yên phát động phong trào thi đua khoa học công nghệ giai đoạn 2025-2030

Tesla mất 152 tỷ USD vốn hóa sau cuộc khẩu chiến giữa Musk và Trump

Tesla mất 152 tỷ USD vốn hóa sau cuộc khẩu chiến giữa Musk và Trump

Tin đọc nhiều

Kiểm định khí thải xe máy từ 2027: Không cấm xe cũ, chỉ cấm xe phát thải cao

Kiểm định khí thải xe máy từ 2027: Không cấm xe cũ, chỉ cấm xe phát thải cao

Theo dấu chân Người: Truyện ký lịch sử về Bác Hồ chính thức ra mắt

Theo dấu chân Người: Truyện ký lịch sử về Bác Hồ chính thức ra mắt

Việt Nam triển khai mô hình một cổng dịch vụ công toàn quốc từ 1/7

Việt Nam triển khai mô hình một cổng dịch vụ công toàn quốc từ 1/7

Bộ KH&CN ứng dụng AI: Rút ngắn thời gian xây dựng nghị định từ 1 năm xuống 1 tuần

Bộ KH&CN ứng dụng AI: Rút ngắn thời gian xây dựng nghị định từ 1 năm xuống 1 tuần

VIB cảnh báo các chiêu thức lừa đảo mới nhắm vào người dùng ngân hàng số

VIB cảnh báo các chiêu thức lừa đảo mới nhắm vào người dùng ngân hàng số

Hơn 1,1 triệu người dùng sử dụng Zalo để dịch thuật

Hơn 1,1 triệu người dùng sử dụng Zalo để dịch thuật

Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn tài liệu cá nhân: Hướng đi bền vững từ ký ức đến di sản

Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn tài liệu cá nhân: Hướng đi bền vững từ ký ức đến di sản

Ông Nghiêm Xuân Đa tái đắc cử Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam nhiệm kỳ VI

Ông Nghiêm Xuân Đa tái đắc cử Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam nhiệm kỳ VI

Hộ kinh doanh 'chạy đua' trước Nghị định 70 của Chính phủ

Hộ kinh doanh 'chạy đua' trước Nghị định 70 của Chính phủ

Giảm giá thành nhà ở xã hội để người dân có nhu cầu ở thực mua được

Giảm giá thành nhà ở xã hội để người dân có nhu cầu ở thực mua được

Video xem nhiều

Giới thiệu chương trình bình chọn “Xe của năm 2022"

Giới thiệu chương trình bình chọn “Xe của năm 2022"

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Lộ diện siêu xe hypercar Czinger 21C tăng tốc 0-100km/h chưa tới 2 giây

Lộ diện siêu xe hypercar Czinger 21C tăng tốc 0-100km/h chưa tới 2 giây

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Một ngày trải nghiệm giấc mơ trở thành tay đua F1 chuyên nghiệp ở Nhật Bản

Một ngày trải nghiệm giấc mơ trở thành tay đua F1 chuyên nghiệp ở Nhật Bản

Bắc Sơn mây hát

Bắc Sơn mây hát

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019