Trung Quốc tẩy chay chip Nvidia và AMD

Trung Quốc đang yêu cầu các công ty tránh sử dụng chip trí tuệ nhân tạo H20 của Nvidia được thiết kế riêng cho Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Theo báo cáo độc quyền từ Bloomberg, chính quyền Trung Quốc đã chính thức yêu cầu các công ty trong nước tránh sử dụng chip Nvidia H20 và các sản phẩm từ AMD cho mọi hoạt động liên quan đến chính phủ và an ninh quốc gia. Động thái này diễn ra chỉ sau vài ngày kể từ khi Nhà Trắng xác nhận rằng cả Nvidia và AMD đều đã đồng ý nộp 15% tổng doanh thu tại Trung Quốc cho chính phủ Hoa Kỳ để đổi lấy giấy phép xuất khẩu.

Quyết định của Bắc Kinh không phải là một phản ứng bốc đồng, mà là một bước đi chiến lược được tính toán kỹ lưỡng. Bằng cách hạn chế việc sử dụng chip Mỹ trong các lĩnh vực nhạy cảm, Trung Quốc đang gửi thông điệp rõ ràng rằng họ sẽ không chấp nhận vai trò bị động trong cuộc chơi công nghệ toàn cầu.

Trump gọi chip H20 là lỗi thời - một toan tính khôn ngoan hay thiển cận?

Trong cuộc họp báo hôm thứ Hai, Tổng thống Trump đã có những phát biểu khá "cứng rắn" về chip H20 của Nvidia, gọi chúng là "lỗi thời". Ông còn tuyên bố sẽ không cho phép các lô hàng Blackwell cao cấp hơn vào Trung Quốc nếu hiệu suất không bị giảm từ 30% đến 50%. Phát biểu này cho thấy rõ chiến lược "cho - nhận" của chính quyền Trump, nhưng cũng đặt ra câu hỏi liệu việc coi thường công nghệ mình đang bán có phải là chiến lược khôn ngoan.

Thực tế, việc Trump công khai gọi chip H20 là "lỗi thời" trong khi vẫn thu thuế 15% từ việc bán chúng tạo ra một nghịch lý thú vị. Nếu chip thật sự lỗi thời, tại sao lại cần thiết phải hạn chế xuất khẩu? Và nếu chúng vẫn có giá trị chiến lược, việc hạ thấp chúng trước công chúng có thể là một sai lầm về mặt đàm phán.

Phản ứng từ phía Trung Quốc diễn ra khá nhanh chóng và tinh vi. Thay vì ban hành lệnh cấm cứng rắn, Beijing chọn cách yêu cầu các công ty "hạn chế sử dụng" và "tránh xa" các chip từ Nvidia và AMD trong các dự án nhạy cảm. Điều này tạo ra một vùng xám pháp lý cho phép Trung Quốc linh hoạt điều chỉnh mức độ trừng phạt tùy theo diễn biến tình hình.

Đặc biệt, việc một tài khoản mạng xã hội liên kết với truyền thông nhà nước tuyên bố chip H20 "không an toàn" cho thấy Trung Quốc đang sử dụng chiến thuật tâm lý chiến. Thay vì chỉ dựa trên lý do chính trị, họ tạo ra mối lo ngại về mặt kỹ thuật, khiến các công ty tự nghi ngờ về chất lượng sản phẩm.

Jensen Huang và tổn thất to lớn - lời tiên tri đang thành hiện thực

CEO Nvidia Jensen Huang từng ước tính thị trường AI của Trung Quốc sẽ đạt 50 tỷ đô la trong hai đến ba năm tới và thừa nhận rằng việc bị đẩy khỏi thị trường này sẽ là một "tổn thất to lớn" cho công ty. Những lời này, được phát biểu từ đầu năm, giờ đây có vẻ như một lời tiên tri đang dần trở thành hiện thực.

Cổ phiếu của cả Nvidia và AMD đều có những biến động mạnh vào 12/8, phản ánh sự lo lắng của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là thị trường dường như chưa thực sự "hoảng loạn", cho thấy các nhà đầu tư vẫn tin rằng đây có thể chỉ là những động thái đàm phán ban đầu chứ không phải quyết định cuối cùng.

Về phía Nvidia và AMD, họ đang đối mặt với một bài toán khó. Một mặt, họ phải chấp nhận chia sẻ 15% doanh thu với chính phủ Mỹ - một điều chưa từng có tiền lệ trong ngành công nghệ. Mặt khác, họ phải đối mặt với nguy cơ mất đi một thị trường tiềm năng khổng lồ do chính sách "tẩy chay mềm" của Trung Quốc.

Tuy nhiên, cả hai công ty vẫn được phép tiếp tục hoạt động tại Trung Quốc, dù trong điều kiện hạn chế. Điều này tạo ra một cơ hội để họ có thể đàm phán lại các điều khoản thuận lợi hơn trong tương lai, đặc biệt khi mức độ căng thẳng giữa hai nước có thể giảm bớt.

Đối với Trung Quốc, động thái này mang lại nhiều lợi ích chiến lược. Trước mắt, họ tạo ra động lực mạnh mẽ cho việc phát triển công nghệ chip nội địa. Về lâu dài, họ giảm mức độ phụ thuộc vào công nghệ Mỹ và khẳng định chủ quyền trong lĩnh vực công nghệ cao.

Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận những thách thức mà Beijing phải đối mặt. Việc thiếu chip AI hiệu năng cao trong ngắn hạn có thể làm chậm tiến độ phát triển AI so với kế hoạch ban đầu. Chi phí đầu tư R&D để phát triển chip nội địa cũng sẽ là một gánh nặng không nhỏ cho ngân sách nhà nước.

Chip H20 và MI380 - phiên bản cắt giảm trong thời đại địa chính trị

Cả chip H20 của Nvidia và MI380 của AMD đều là những sản phẩm được sinh ra từ bối cảnh địa chính trị căng thẳng. Chúng được thiết kế đặc biệt để vượt qua các hạn chế xuất khẩu, nhưng đồng thời vẫn bị coi là có hiệu năng thấp hơn đáng kể so với các phiên bản cao cấp như H100, H200 hay Blackwell.

Điều thú vị là cả hai bên đều biết rõ những hạn chế này. Nvidia và AMD biết họ đang bán sản phẩm "không trọn vẹn", trong khi Trung Quốc cũng hiểu rằng họ đang mua những công nghệ đã bị "thiến" đi một phần sức mạnh. Tuy nhiên, cả hai vẫn tham gia vào "trò chơi" này vì các lợi ích kinh tế và chiến lược riêng.

Kịch bản đầu tiên là sự phân hóa hoàn toàn, khi Trung Quốc phát triển một ecosystem chip AI riêng biệt hoàn toàn độc lập với công nghệ Mỹ. Điều này sẽ tạo ra hai "công nghệ" song song, mỗi bên phát triển theo con đường riêng. Kịch bản này có thể mang lại sự độc lập công nghệ cho Trung Quốc, nhưng cũng có thể làm chậm tiến bộ chung của nhân loại do thiếu sự hợp tác.

Kịch bản thứ hai là một thỏa hiệp mới, khi cả hai bên nhận ra rằng sự đối đầu hoàn toàn chỉ có thể gây tổn hại cho tất cả. Điều này có thể dẫn đến việc giảm mức "thuế công nghệ" từ 15% xuống một mức hợp lý hơn, đồng thời nới lỏng các hạn chế về hiệu năng chip. Kịch bản này có lợi cho cả hai bên về mặt kinh tế, nhưng đòi hỏi sự nhượng bộ từ cả hai phía.

Kịch bản thứ ba là cuộc chiến kéo dài, khi cả hai bên đều cố thủ với lập trường cứng rắn. Trung Quốc tiếp tục "tẩy chay mềm" các sản phẩm Mỹ, trong khi Washington áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt mới. Kịch bản này sẽ khiến cả hai bên đều chịu tổn thất đáng kể và có thể làm chậm sự phát triển của cả ngành công nghiệp AI toàn cầu.

Cuộc chiến chip AI hiện tại cho thấy công nghệ đã thực sự trở thành một vũ khí địa chính trị mạnh mẽ. Khác với các cuộc chiến thương mại truyền thống tập trung vào hàng hóa, cuộc đối đầu này xoay quanh những công nghệ then chốt có thể định hình tương lai của nhân loại.

Điều đáng chú ý là không có bên nào có thể tuyên bố thắng lợi tuyệt đối trong cuộc chiến này. Mỹ có thể hạn chế được Trung Quốc tiếp cận công nghệ tiên tiến, nhưng đồng thời cũng mất đi một thị trường khổng lồ. Trung Quốc có thể giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ, nhưng cũng phải chấp nhận sự chậm trễ trong việc phát triển AI.

Cuối cùng, sự phụ thuộc lẫn nhau vẫn là yếu tố quan trọng quyết định kết quả của cuộc đối đầu. Dù có căng thẳng đến đâu, cả hai bên vẫn cần nhau để đạt được mục tiêu kinh tế và công nghệ dài hạn. Và có lẽ quan trọng nhất, khả năng đổi mới sáng tạo sẽ là yếu tố cuối cùng quyết định ai sẽ là người chiến thắng trong cuộc đua công nghệ này.

Thị trường chip AI toàn cầu đang ở ngã rẽ lịch sử. Những quyết định được đưa ra trong những tuần tới không chỉ ảnh hưởng đến vận mệnh của Nvidia, AMD hay các công ty công nghệ, mà có thể định hình cả một thập kỷ phát triển công nghệ của nhân loại. Câu hỏi lớn nhất vẫn là liệu thỏa thuận "thuế 15%" của Trump có thực sự mang lại lợi ích dài hạn cho Mỹ, hay chỉ đẩy nhanh quá trình "tự cường" công nghệ của Trung Quốc, tạo ra một đối thủ mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng