Tôn vinh 3 nhà khoa học nữ dẫn đầu các nghiên cứu vì tương lai bền vững

16 năm bền bỉ trong hành trình trao quyền cho giới khoa học nữ, đã có 41 nhà khoa học nữ Việt Nam được vinh danh cùng hàng loạt công trình nghiên cứu vươn tầm quốc tế – đó là những dấu ấn khẳng định vị thế của Chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science).

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam phát biểu tại sự kiện.

Lễ trao học bổng quốc gia là một phần trong Giải thưởng Khoa học danh giá Toàn cầu L’Oreal – UNESCO For Women in Science, được L’Oreal và UNESCO sáng lập từ năm 1989 đã vinh danh hơn 4,700 nhà khoa học trên khắp thế giới, trong đó có đến 7 nhà khoa học nữ tiếp tục nhận giải Nobel lãnh vực Khoa học sau khi nhận giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc từ L’Oreal- UNESCO For Women in Science.

Giữa bối cảnh thế giới đang chạy đua trong cuộc cách mạng công nghệ và chuyển dịch xanh, vai trò của các nhà khoa học nữ ngày càng trở nên quan trọng. Kể từ khi ra mắt tại Việt Nam năm 2009, chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học đã kiên định với sứ mệnh tìm kiếm và tiếp sức cho những "viên ngọc" của khoa học Việt, tạo điều kiện để họ hiện thực hóa các ý tưởng táo bạo thông qua chương trình học bổng nghiên cứu khoa học cấp quốc gia.

Ba công trình xuất sắc năm 2025

Ba chủ nhân của học bổng năm 2025 được chọn lựa từ hơn 100 đề án khoa học chính là minh chứng rõ nét nhất cho tiêu chí khắt khe và tầm nhìn chiến lược của chương trình: ưu tiên những nghiên cứu có tầm nhìn khoa học, có tính ứng dụng, tác động trực tiếp đến sự triển bền vững và ba nhà khoa học nữ vừa được vinh danh đã mang tới những lời giải rất cụ thể:

PGS. TS. Tô Thị Mai Hương: Lời giải cho nông nghiệp phát thải thấp. Biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi. PGS. TS. Tô Thị Mai Hương theo đuổi hướng tiếp cận đột phá: dùng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tăng biểu hiện một số mã gen đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs). Mục tiêu của chị là tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Điều này sẽ tác động tích cực tới hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp cắt giảm phát thải mê-tan – loại khí nhà kính mạnh hình thành trong điều kiện kỵ khí ở ruộng lúa. Đây là bước tiến quan trọng để tạo ra giống lúa ưu tú: năng suất cao mà vẫn “nhẹ” khí nhà kính.

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam (bìa trái) và Jonathan W. Baker, Trưởng đại diện Unessco tại Việt Nam (bìa phải) trao học bổng cho ba nhà khoa học.

PGS. TS. Phạm Kim Ngọc: Lời giải cho AI tiết kiệm năng lượng. Sự bùng nổ của AI đi kèm cơn khát điện năng khổng lồ đã thúc đẩy PGS. TS. Phạm Kim Ngọc tập trung vào nghiên cứu kiến trúc tính toán trong bộ nhớ (In-Memory Computing) để vượt “nút thắt cổ chai” von Neumann. Bằng việc phát triển memristor – thiết bị có khả năng lưu trữ trạng thái analog mô phỏng khớp thần kinh – đặc biệt là trở nhớ tự chỉnh lưu (SRM), nghiên cứu của chị bao quát từ vật liệu đến linh kiện và vi mạch. Đích đến là các hệ thống phần cứng AI tích hợp cao, xử lý song song hiệu quả và tiết kiệm năng lượng, tiến gần hơn với cơ chế học của não bộ con người.

TS. Lê Linh: Lời giải cho bài toán lưu trữ năng lượng. Chuyển dịch năng lượng cần những viên pin tốt hơn. TS. Lê Linh theo đuổi nghiên cứu đầy hứa hẹn của pin Lithium–lưu huỳnh (Li–S) với mục tiêu mật độ năng lượng khoảng 350 Wh/kg và vòng đời dài. Dự án thiết kế chất điện giải lỏng đa chức năng, phối hợp đồng dung môi và phụ gia để hạn chế dịch chuyển polysulfide, ổn định lithium kim loại, từ đó tăng dung lượng và độ bền chu kỳ. Nghiên cứu kết hợp thực nghiệm và mô phỏng này giúp làm rõ cơ chế cải thiện hiệu suất, đồng thời tối ưu điện cực và cấu trúc cell, đưa công nghệ Li–S tiến gần hơn tới ứng dụng đại trà.

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam tặng hoa các thành viên trong Hội đồng Giám khảo.

Phát biểu tại lễ trao giải, GS. Viện sỹ Châu Văn Minh - Chủ Tịch Hội Đồng Giám Khảo cho biết: “Quá trình lựa chọn chưa bao giờ là dễ dàng. Với sự đa dạng trong các lĩnh vực nghiên cứu từ khoa học sự sống đến khoa học vật liệu, mỗi đề tài đều có tính đột phá và tiềm năng ứng dụng cao. Hội đồng Giám khảo của chúng tôi, bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong nhiều lĩnh vực, đã làm việc rất nghiêm túc, khách quan và công tâm để đánh giá từng đề xuất. Chúng tôi xem xét kỹ lưỡng về tính khoa học, sự đổi mới, tiềm năng tác động đến xã hội và cộng đồng, cũng như khả năng lãnh đạo và truyền cảm hứng của các ứng viên.

Chính nhờ sự kỹ lưỡng này mà chương trình đã tìm ra và vinh danh những tài năng thực sự. Những thành tựu nghiên cứu khoa học của các nhà nữ khoa học không chỉ là niềm tự hào của cá nhân mà còn là nguồn động lực mạnh mẽ cho chúng tôi, Hội đồng Giám khảo, tiếp tục sứ mệnh tìm kiếm và nâng đỡ những tài năng mới. Chúng tôi tin rằng, mỗi suất học bổng được trao không chỉ là sự hỗ trợ tài chính mà còn là niềm tin, là động lực để các nhà khoa học nữ tiếp tục vượt qua giới hạn, biến ý tưởng thành hiện thực và đóng góp vào kho tàng tri thức nhân loại.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm.

Quá trình đánh giá hồ sơ cho năm 2025 lại một lần nữa là một thử thách khó khăn đối với Hội đồng Giám khảo. Chất lượng của các đề tài nghiên cứu cao hơn bao giờ hết, khiến cho việc lựa chọn trở nên vô cùng gay cấn. Chúng tôi đã trải qua nhiều vòng thẩm định kỹ lưỡng, bàn bạc và tranh luận sôi nổi để đảm bảo rằng những nhà khoa học được vinh danh ngày hôm nay là những người xứng đáng nhất, với những công trình nghiên cứu không chỉ mang tính đột phá mà còn có tiềm năng ứng dụng và tác động sâu rộng đến xã hội”.

Dấu ấn 16 năm vì một nền khoa học bao trùm

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam chia sẻ tại sự kiện: “Thế giới cần khoa học, và khoa học cần phụ nữ. Từ năm 2009 đến nay, L’Oreal Vietnam đã bền bỉ thực hiện sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ những nhà khoa học nữ tài năng trên khắp Việt Nam đang ngày đêm nghiên cứu nhằm giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại qua chương trình học bổng cấp quốc gia và đề cử thành công 3 nhà khoa học nữ cho Giải thưởng Quốc tế danh giá. Chương trình này đã trở thành minh chứng sống động cho thấy khi phụ nữ được trao cơ hội và sự hỗ trợ, họ có thể đạt được những thành tựu phi thường và tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội. Họ là nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ nhà khoa học trẻ tiếp tục theo đuổi con đường khoa học đầy thách thức nhưng cũng vô cùng vinh quang.”

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam.

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, khẳng định: “Trong hơn một thập kỷ qua tại Việt Nam, UNESCO và L’Oréal đã luôn đồng hành, dựa trên một niềm tin chung: khoa học là ngôn ngữ chung của nhân loại, là động lực quan trọng cho tiến bộ, và khoa học chỉ có thể phát huy tối đa tiềm năng khi phụ nữ được đại diện bình đẳng và trao quyền để dẫn dắt. Việc hỗ trợ phụ nữ trong khoa học không phải là một hành động mang tính biểu trưng —mà là khoản đầu tư cho tương lai chung của tất cả chúng ta.”

Không chỉ dừng ở mục tiêu vinh danh nhà khoa học nữ tại Việt Nam, chương trình còn là bệ phóng để các nhà khoa học Việt Nam bước ra quốc tế và kết nối với giới khoa học thế giới. Những câu chuyện thành công của PGS. TS. Hồ Thị Thanh Vân và Nguyễn Thị Hiệp (Giải thưởng Quốc tế L’Oreal International Rising Talents năm 2022 và 2018) đã chứng minh rằng: Khi rào cản giới được gỡ bỏ, phụ nữ Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn dắt những nghiên cứu tiên phong.

Lễ trao học bổng năm 2025 mở ra cơ hội tiếp tục hành trình nghiên cứu của các nhà khoa học. Từ cánh đồng lúa đến phòng thí nghiệm chip và cell pin, trí tuệ và đam mê của họ đang góp phần định hình một tương lai bền vững hơn cho Việt Nam và thế giới.

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng