Thủy điện thiếu nước trầm trọng, ngành nông nghiệp sẽ gặp khó

Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) vừa tổ chức cuộc họp cung cấp thông tin về tình hình nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019 – 2020.

Ngành Nông nghiệp gặp khó khi hạn hạn xảy ra trên diện rộng

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy lợi, dung tích trữ tại các hồ chứa thủy điện khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc bộ thấp, đạt trung bình 62,2% dung tích thiết kế, thiếu hụt từ 12 - 46% so với trung bình nhiều năm. Dự kiến, thời gian bắt đầu các đợt xả nước nước phục vụ đổ ải, dung tích trữ các hồ đạt trung bình 58% dung tích thiết kế.

Còn tại khu vực Bắc Trung Bộ, nhận định vụ Đông Xuân 2019 - 2020 có khả năng xảy ra hạn hán nhẹ ở một số nơi, diện tích có nguy cơ hạn hán, thiếu nước khoảng 4.500 - 9.000ha. Trong đó chủ yếu tập trung ở Thanh Hóa, Nghệ An và Thừa Thiên - Huế.

Đặc biệt, do tình hình hạn hán, thiếu nước, nhiều vùng trong công trình thủy lợi phục vụ cấp nước sẽ phải dừng sản xuất hoặc chuyển đổi sang cây trồng chịu hạn với diện tích khoảng 21.000ha. Trong đó Ninh Thuận 5.500ha, Bình Thuận 15.500ha, chủ yếu là diện tích lúa.

Ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi cho biết thêm: “Chúng ta có thể khoanh thành 3 vùng sẽ bị hạn hán do thiếu hụt nguồn nước gồm: Đồng bằng sông Cửu Long, Đồng bằng sông Hồng và Nam Trung Bộ. Dù nguồn nước có khó khăn thế nào thì vẫn phải đảm bảo đủ nguồn nước cho sinh hoạt và hỗ trợ tối đa nguồn nước sản xuất ở tất cả các vùng”, ông Tỉnh nhấn mạnh.

Tại cuộc họp, ông Vũ Xuân Khu – Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) cho biết: Trên hệ thống điện hiện nay có 101 nhà máy thủy điện thuộc quyền điều khiển của A0 với tổng dung tích là 35.6 tỷ m3. Ngoài nghĩa vụ đáp ứng các yêu cầu nước hạ du và duy trì dòng chảy sinh thái, hàng năm các NMTĐ này còn đóng góp khoảng 35-44% nhu cầu tiêu thụ điện cho hệ thống điện quốc.

Trong năm 2019, các NMTĐ đối mặt với rất nhiều khó khăn về mặt thủy văn, tổng lượng về các hồ trong mùa lũ chỉ đạt 69% so với giá trị trung bình nhiều năm, nhiều hồ chứa còn thấp hơn 50% như Lai Châu, Bình Điền, Sông Bung 2, A Vương, Kanak, Vĩnh Sơn, Đại Ninh.

Tính đến thời điểm hiện nay, các NMTĐ đóng góp cho hệ thống điện 65,9 tỷ kWh chiếm 28,5% nhu cầu của hệ thống và chỉ bằng 78% so với năm 2018. Không chỉ vậy, lượng nước tích được trong các hồ thủy điện chỉ là 24,3 tỷ m3, thiếu hụt khoảng 11,3 tỷ m3 so với mực nước dâng bình thường. Lượng nước tích được trong các hồ hiện nay quy ra điện là 10,49 tỷ kWh, thiếu hụt 4,82 tỷ kWh.

Mặc dù EVN/A0 đã chủ động huy động cao các nguồn than, khí ngay trong mùa lũ, khai thác cao các nguồn chạy dầu từ đầu tháng 10/2019 để tích nước các hồ thủy điện, tuy nhiên cùng với việc lượng nước về thấp thì nhiều hồ chứa vẫn phải vận hành theo các ràng buộc cấp nước hạ du nên gần như không thể tích nước hồ chứa đến mực nước dâng bình thường vào cuối năm.

Hiện nay đã bước sang giai đoạn mùa cạn, tuy nhiên có 27/46 hồ chứa lớn tích thấp hơn 80% dung tích hồ, 23/46 hồ có mực nước thấp hơn cùng kỳ năm 2018 và 13/27 hồ có mực thấp hơn mực nước/khoảng mực nước được quy định trong Phụ lục III của Quy trình vận hành liên hồ chứa.

“Như vậy có thể thấy bước sang năm 2020, tình hình vận hành thủy văn trên cả nước gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là khu vực miền Bắc và một số hồ khu vực miền Trung và Tây Nguyên như A Vương, Kanak, Bình Điền, Hương Điền… Do vậy, nguyên tắc khai thác chung là phân bổ lượng nước tích được trong các hồ chứa thủy điện hợp lý, đảm bảo cung cấp đủ cho hạ du và nhu cầu hệ thống đến hết mùa cạn 2020. Đồng thời EVN/A0 phối hợp chặt chẽ với các địa phương để xả nước các hồ thủy điện, đảm bảo tốt nhất vừa cung cấp nước cho địa phương vừa đáp ứng nhu cầu phụ tải cao ở miền Nam”, ông Vũ Xuân Khu cho biết.

Trước thách thức trên, đại diện A0 đề nghị các chủ hồ, các đơn vị phát điện phối hợp với địa phương để điều chỉnh lưu lượng xả phù hợp với nhu cầu thực tế và tình hình thủy văn hiện tại

Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn xem xét điều chỉnh lưu lượng chạy máy của các hồ chứa phù hợp với lượng nước còn lại trong các hồ thủy điện, đảm bảo đáp ứng thời gian còn lại của mùa cạn 2020.

Tổng cục Thủy lợi/Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm ra văn bản điều chỉnh lưu lượng nước chạy máy cho các hồ thủy điện trên cơ sở các đề xuất của các đơn vị và địa phương, đặc biệt là các hồ có mực nước thấp hơn giá trị được quy định tại Phụ lục 3 của Quy trình liên hồ chứa.

Đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở NN&PTNN, Công ty khai thác các công trình thủy nông cùng các đơn vị liên quan có kế hoạch sử dụng nước tiết kiệm hơn nữa. Tuyên truyền rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng coi đây thực sự là năm khó khăn về nguồn nước để có kế hoạch lấy nước và sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Tỉnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi cho biết: Trước tình hình trên, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ NN&PTNT cùng các đơn vị liên quan đã chủ động chỉ đạo các địa phương tăng cường thực hiện các giải pháp thủy lợi phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019 - 2020.

Thời gian tới, Tổng cục Thủy lợi sẽ báo cáo Bộ NN&PTNT và Thủ tướng ban hành Chỉ thị về tăng cường thực hiện các giải pháp phòng chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phục vụ sản xuất và dân sinh năm 2020.

Đồng thời, Bộ NN&PTNT sẽ chủ trì tổ chức Hội nghị Công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, bảo đảm sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020 (dự kiến vào 25/12 tại Bến Tre).