Những giá trị văn hóa truyền thống trong gìn giữ tài nguyên, môi trường

Lê Thi
23/09/2019 12:30
D

Tri thức dân gian - những kinh nghiệm, hiểu biết được các cộng đồng dân tộc tích lũy trong ứng xử tự nhiên, xã hội qua quá trình lịch sử lâu đời là kho tàng quý giá, có giá trị thực tiễn lớn lao trong phát triển xã hội bền vững.

Ẩm thực và khả năng thích ứng với điều kiện tự nhiên, môi trường

Từ hàng ngàn năm, các cộng đồng người Việt đã biết chế biến thức ăn từ các nguyên liệu sẵn có với các loại bánh gói lá. Trong đó, chiếc bánh chưng của người Kinh, người Tày, người Mường, Thái, Dao… là loại bánh gói lá có mặt từ rất sớm với những nguyên liệu đến ngàn năm sau vẫn được gìn giữ, bảo lưu.

Vẫn gạo nếp, lá dong hay lá chuối, vẫn lạt buộc, đỗ xanh… là những sản vật của nghề nông trồng lúa nước và nương rẫy cùng cây lá trong vườn hay trên rừng, qua bàn tay khéo léo của chủ thể văn hóa mà biến hóa thành món ăn đặc sắc.

Từ gạo – nếp và tẻ, để nguyên gạo hay giã, xay thành bột - với lá gói (lá dong, lá chuối….) hàng trăm loại bánh đã được sáng tạo, lưu truyền cho đến ngày nay. Cả một kho tàng tri thức dân gian được tích lũy qua thực tiễn đời sống là minh chứng cho khả năng sáng tạo bất tận của chủ thể văn hóa.

 

Hương vị rượu quý của người Cơ Tu (Quảng Nam) nhờ được đựng trong những dụng cụ bằng tre, nứa
Hương vị rượu quý của người Cơ Tu (Quảng Nam) nhờ được đựng trong những dụng cụ bằng tre, nứa.

Bánh lá gói là sáng tạo của thể làm đồ ăn đổi món cho ngon miệng, vừa để dành tiện lợi mà còn là lễ vật từ sản vật quê hương dành dâng cúng các vị thần linh và tổ tiên trong những dịp lễ tết. Từ khi trồng trọt, chăn nuôi, thu hái nguyên liệu đến khi chế biến và sau khi sử dụng, thứ còn lại của bánh lá gói đều không gây tổn hại đến môi trường.

Không chỉ thể, lá còn được các cộng đồng dân tộc Việt Nam gói ghém, bảo quản và chế biến thức ăn. Trong chế biến, lá dong, lá chuối, lá sen là loại phổ biến nhất được dùng gói, đậy đồ ăn trong quá trình chế biến để giữ kín hơi và tạo hương vị độc đáo cho món ăn.

Vẫn là gạo nếp nhưng được cho vào ống tre, nứa hay giang rồi nút lá chuối, đem nướng trên lửa, các cộng đồng dân tộc thiểu số Việt Nam tạo nên món cơm lam đơn giản nhưng thơm dẻo.

Đi suốt chiều dài lịch sử, nghệ thuật ẩm thực truyền thống của các cộng đồng dân tộc Việt Nam được chủ thể văn hóa bồi đắp, gìn giữ. Nó phản ánh khả năng thích ứng với điều kiện tự nhiên, môi trường và khả năng sáng tạo độc đáo của con người.

Học người xưa bảo vệ rừng, đất đai và nguồn nước – môi trường sống

Từ xa xưa, để bảo vệ tốt nguồn tài nguyên thiên nhiên và môi trường sinh thái, các dân tộc thiểu số miền núi đã “thiêng hoá” chúng, coi những lực lượng đó đều có linh hồn có các vị thần cai quản. Đồng bào đặt ra những quy định, những điều cấm kỵ cũng như tổ chức những nghi lễ trang trọng để bảo vệ, gìn giữ mà Luật tục quy định rất rõ.

Thông qua lễ hội, người Thái hướng cả cộng đồng chung tay bảo vệ nguồn nước, bảo vệ rừng
Thông qua lễ hội, người Thái hướng cả cộng đồng chung tay bảo vệ nguồn nước, bảo vệ rừng.

Trong Luật tục của dân tộc Thái có quy định: “Đầu Mường có “rừng hồn chiềng” gọi là cửa Xen là rừng cấm kiêng rộng lớn cây to cổ thụ mọc san sát”; “Cuối Mường có “rừng hồn chiềng” gọi là cửa Pọng, cũng là rừng cấm kiêng rộng lớn cây to cổ thụ mọc san sát”; “Cạnh Mường còn có khu rừng mang tên Chiềng Kẻo là khu rừng tha ma của Mường cũng là rừng kiêng cấm không được chặt phá”; “Vùng đất còn có các rừng gò săn, là nơi trời đặt cho người trần gian chuyên kiếm ăn; còn có khu rừng đầu nguồn đầu nước, nơi ở của loài ma thiêng, không được chặt phá bừa bãi”. Nhờ đó, người Thái đen ở Thuận Châu (Sơn La) nói riêng và dân tộc Thái nói chung đã bảo vệ tốt được những cánh rừng, những nguồn nước của mình.

Ở vùng Tây Nguyên, các cộng đồng dân tộc bản địa ở đây luôn coi trọng bến nước (giọt nước) và có những nghi lễ linh thiêng để cúng thần nước. Người Ê Đê, M’nông quan niệm đất đai, sông suối, cây cối, rừng rú… gắn với ông bà tổ tiên, với biểu tượng thiêng liêng của người Pô lăn (chủ đất) truyền từ đời này qua đời khác.

Luật tục nêu rõ: “Đất đai, sông suối, cây rừng là cái nong, cái nia, cái lưng của ông bà; Ông bà là người giữ cái hang (nơi sinh ra người Ê Đê), trông coi rừng, trông coi cây Ktơng, cây Kdjar; Nếu cây quéo không ra hoa, cây muỗm ra hoa không tốt, đó là vì con cháu đã mất nết, hư thân...”.

Đất đai và nguồn nước – môi trường sống luôn được các cộng đồng chăm lo, gìn giữ
Đất đai và nguồn nước – môi trường sống luôn được các cộng đồng chăm lo, gìn giữ.

Sau khi mùa màng kết thúc, trước khi bước vào vụ sản xuất mới, người Ê Đê thường làm lễ cúng bến nước để tạ ơn các thần đã cho mưa thuận gió hòa, đem lại nhiều may mắn cho người dân.

Ngoài ý nghĩa tâm linh, đây còn là sự sống của người Ê Đê. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh và biểu hiện sự coi trọng nguồn nước, lễ cúng bến nước còn truyền đi thông điệp giáo dục mọi người trong buôn có trách nhiệm bảo vệ môi trường sinh thái, bảo vệ rừng, đất đai, nguồn nước, coi nguồn nước là báu vật của cả cộng đồng.

Tương tự như với bến nước, các cộng đồng miền núi phía Bắc thường có Lễ hội cúng thần rừng. Không những có giá trị sâu sắc về tinh thần, lễ hội này còn khẳng định ý thức sống hòa hợp, tôn trọng rừng nói riêng, thiên nhiên nói chung và trở thành ý thức chung của cả cộng đồng người.

Những tri thức dân gian, nhân sinh quan của các cộng đồng dân tộc thiểu số phản ánh cách ứng xử thông minh, hợp lý và có ý nghĩa quan trọng trong bảo vệ môi trường, quản lý và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Đây là những giá trị vô giá trong kho tàng văn hóa truyền thống, dân gian của các cộng đồng dân tộc Việt Nam được trao truyền, gìn giữ cho thế hệ mai sau.

Theo langvietonline.vn

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Ra mắt bộ sách ‘Skincare Lifebook’ và khởi động chương trình từ thiện Xóa 'bớt' cho em

Ra mắt bộ sách ‘Skincare Lifebook’ và khởi động chương trình từ thiện Xóa 'bớt' cho em

Rất nhiều thông tin bổ ích và thú vị tại Lễ hội Vương quốc Anh

Rất nhiều thông tin bổ ích và thú vị tại Lễ hội Vương quốc Anh

Sự kết hợp đẳng cấp giữa H&M và Mugler

Sự kết hợp đẳng cấp giữa H&M và Mugler

Dàn sao lộng lẫy trong ngày công chiếu 'A Tourist’s Guide To Love'

Dàn sao lộng lẫy trong ngày công chiếu 'A Tourist’s Guide To Love'

Khánh thành Nhà văn hóa cộng đồng đồng bào dân tộc Lô Lô tại Cao Bằng

Khánh thành Nhà văn hóa cộng đồng đồng bào dân tộc Lô Lô tại Cao Bằng

YouTube vẫn là lựa chọn hàng đầu của người Việt

YouTube vẫn là lựa chọn hàng đầu của người Việt

Lễ trao Giải báo chí “Vì sự nghiệp Đại đoàn kết toàn dân tộc” lần thứ XV

Lễ trao Giải báo chí “Vì sự nghiệp Đại đoàn kết toàn dân tộc” lần thứ XV

Hơn 500 vận động viên tham gia Giải Bơi chải thuyền rồng Hà Nội mở rộng năm 2022

Hơn 500 vận động viên tham gia Giải Bơi chải thuyền rồng Hà Nội mở rộng năm 2022

Vinh danh 26 tác phẩm đạt Giải thưởng Sách Quốc gia 2022

Vinh danh 26 tác phẩm đạt Giải thưởng Sách Quốc gia 2022

“10 năm - Phác hoạ hành trình đến tương lai”

“10 năm - Phác hoạ hành trình đến tương lai”

Ubisoft sẽ mang trò chơi lên Netflix

Ubisoft sẽ mang trò chơi lên Netflix

Heineken Silver Music Party

Heineken Silver Music Party

Tin mới cập nhật

Keysight và AMD tái định nghĩa đo đối chuẩn hiệu năng hạ tầng đám mây và biên mạng

Keysight và AMD tái định nghĩa đo đối chuẩn hiệu năng hạ tầng đám mây và biên mạng

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Đài Loan công bố kế hoạch đào tạo bán dẫn miễn phí cho sinh viên Việt Nam

Samsung biến 'mỗi giờ xem TV đều là giờ Trái Đất'

Samsung biến 'mỗi giờ xem TV đều là giờ Trái Đất'

Innodisk sẽ trình diễn tích hợp AI tại biên (EdgeAI) tại sự kiện NVIDIA GTC

Innodisk sẽ trình diễn tích hợp AI tại biên (EdgeAI) tại sự kiện NVIDIA GTC

Tình hình tài chính và khó khăn của Trường Quốc tế Mỹ Việt Nam

Tình hình tài chính và khó khăn của Trường Quốc tế Mỹ Việt Nam

Giải mã xu hướng bảo mật OT tại FORTINET APAC OT Security Summit 2024

Giải mã xu hướng bảo mật OT tại FORTINET APAC OT Security Summit 2024

Lenovo Tab M11: tablet cho học tập và giải trí

Lenovo Tab M11: tablet cho học tập và giải trí

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Làm thế nào để cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ ngân hàng?

Keysight hỗ trợ triển khai các đổi mới sáng tạo về Massive MIMO cho Open RAN

Keysight hỗ trợ triển khai các đổi mới sáng tạo về Massive MIMO cho Open RAN

Vai trò trọng yếu của POS trong duy trì hoạt động bán lẻ liền mạch

Vai trò trọng yếu của POS trong duy trì hoạt động bán lẻ liền mạch

EVN được thực hiện việc tăng giá điện

EVN được thực hiện việc tăng giá điện

Samsung ra mắt Galaxy S24 Ultra bản đặc biệt, giới hạn 2.000 chiếc

Samsung ra mắt Galaxy S24 Ultra bản đặc biệt, giới hạn 2.000 chiếc

Tin đọc nhiều

Dàn sao lộng lẫy trong ngày công chiếu 'A Tourist’s Guide To Love'

Dàn sao lộng lẫy trong ngày công chiếu 'A Tourist’s Guide To Love'

Lễ trao Giải báo chí “Vì sự nghiệp Đại đoàn kết toàn dân tộc” lần thứ XV

Lễ trao Giải báo chí “Vì sự nghiệp Đại đoàn kết toàn dân tộc” lần thứ XV

Heineken Silver Music Party

Heineken Silver Music Party

NFT - Cuộc cách mạng trong nền âm nhạc thời đại số

NFT - Cuộc cách mạng trong nền âm nhạc thời đại số

Siêu hit WAP của Cardi B sẽ được Rosé (BlackPink) cover lại nếu đạt được thành tích này

Siêu hit WAP của Cardi B sẽ được Rosé (BlackPink) cover lại nếu đạt được thành tích này

Facebook vẫn để các hội nhóm anti người nổi tiếng "mọc lên như nấm sau mưa"

Facebook vẫn để các hội nhóm anti người nổi tiếng "mọc lên như nấm sau mưa"

Giữa "tâm bão" mùa dịch tiêu cực vẫn tồn tại những câu chuyện tích cực

Giữa "tâm bão" mùa dịch tiêu cực vẫn tồn tại những câu chuyện tích cực

Danh sách các đề cử Giải Âm nhạc Cống Hiến 2020

Danh sách các đề cử Giải Âm nhạc Cống Hiến 2020

Cả thế giới đều biết áo dài là quốc phục Việt Nam

Cả thế giới đều biết áo dài là quốc phục Việt Nam

Cách mạng công nghệ 4.0 tác động đến lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật

Cách mạng công nghệ 4.0 tác động đến lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật

Video xem nhiều

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019