Chỉnh sửa gen người: Tranh cãi đạo đức, tiến chậm mà chắc

Thế Kiên
29/12/2019 10:12
D

Cuối năm 2018, thế giới chấn động với thông tin nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê tuyên bố dùng công nghệ chỉnh sửa gen để thành công tạo ra một cặp song sinh có khả năng miễn dịch với virút HIV.

Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê gây tranh cãi khi tạo hai em bé từ chỉnh sửa gen - Ảnh: GETTY IMAGES

Sự kiện này gây nhiều tranh cãi về vấn đề luân lý, nhưng đánh dấu bước khởi đầu cho một năm 2019 chứng kiến nhiều bước tiến trong lĩnh vực chỉnh sửa gen trên người và động vật.

Tranh cãi về đạo đức

Chính quyền Trung Quốc cho rằng phát kiến của ông Hạ là vụ bê bối y tế lớn, sau đó nước này thắt chặt các quy định về kỹ thuật di truyền, cũng như đề xuất các dự thảo luật mới trong năm qua về vấn đề này. WHO cũng đã lên án vụ chỉnh sửa gen của ông Hạ, cho rằng việc các nhà khoa học dùng chỉnh sửa gen vì mục đích sinh sản là "thiếu trách nhiệm".

Dù tin rằng chỉnh sửa gen có thể mang lại lợi ích cho xã hội, các chuyên gia y tế kêu gọi các quốc gia trên thế giới có quy định chặt chẽ hơn, đặc biệt là vấn đề đạo đức, khi kỹ thuật này ngày càng phát triển.

Đầu tháng 12-2019, tạp chí MIT Technology Review lần đầu tiên công bố bản nghiên cứu gốc của ông Hạ để cho thấy nhà khoa học này đã bỏ qua các chuẩn mực đạo đức và khoa học trong việc dùng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR để tạo ra cặp sinh đôi Lulu và Nana.

Hiện tại, chỉ có một nhà nghiên cứu chuyên ngành sinh học phân tử người Nga, ông Denis Rebrikov, công khai kế hoạch tạo ra những đứa trẻ được chỉnh sửa gen như nhóm của ông Hạ.

Theo tạp chí Nature, đầu năm nay ông Rebrikov thông báo ý định ban đầu của ông là cấy phôi đã chỉnh sửa gen có khả năng kháng HIV vào phụ nữ. Ông Rebrikov cũng sử dụng CRISPR để chỉnh sửa gen CCR5 như nhóm của ông Hạ. Nhà khoa học Nga ban đầu cho biết ông sẽ tiến hành thí nghiệm này vào cuối năm nếu được Chính phủ Nga cấp phép. Tuy nhiên đến tháng 10, ông đã đổi từ kháng HIV sang điều trị điếc.

Ông Feng Zhang, nhà hóa sinh tại Viện Broad của MIT và Harvard và là đồng phát minh công nghệ CRISPR, nói rằng dù kỹ thuật này đạt được những hiệu quả nhất định nhưng cũng có những hạn chế. CRISPR có thể gây ra các đột biến ngoài mục tiêu, dẫn đến tình trạng mất ổn định gen. Về mặt đạo đức, nó có khả năng tạo ra những lợi thế xã hội không công bằng khi có thể chỉnh sửa để tạo ra những đứa trẻ mạnh hơn, khỏe hơn và thậm chí thông minh hơn.

Chậm mà chắc

Dù còn nhiều tranh cãi, trong năm 2019, thế giới cũng đã chứng kiến một số bước tiến chậm nhưng chắc của các nhà khoa học trên toàn cầu khi sử dụng công nghệ này trong điều trị các căn bệnh liên quan đến gen ở người và động vật.

Cho đến nay, chỉnh sửa gen là một liệu pháp được thử nghiệm trên người lớn để trị bệnh, nhưng sự thay đổi ADN này sẽ không truyền cho thế hệ sau như trong trường hợp của ông Hạ.

Tháng 10, theo báo South China Morning Post, nhóm nghiên cứu của nhà khoa học David Liu, đồng nghiệp của ông Zhang, đã công bố một kỹ thuật cải tiến CRISPR gọi là prime editing. Cải tiến prime editing có thể "hạn chế tác động chỉnh sửa cả những gen không mong muốn bên cạnh những gen được nhắm đến" của CRISPR.

"Prime editing cung cấp khả năng nhắm gen mục tiêu với độ linh hoạt hơn và chỉnh sửa chính xác hơn" - ông Liu nói. Nhóm nghiên cứu của ông Liu tuyên bố rằng về lý thuyết, công nghệ cải tiến này có thể chỉnh sửa khoảng 89% các biến đổi di truyền gây bệnh đã biết ở người.

Đầu năm nay, một người phụ nữ Mỹ 34 tuổi đã điều trị thành công bệnh hồng cầu hình liềm, một căn bệnh thiếu máu di truyền ảnh hưởng đến khoảng 100.000 người ở Mỹ và hàng triệu người trên thế giới, bằng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR.

Những phát hiện ban đầu, như NPR đưa tin, cho thấy cách điều trị này có hiệu quả nhưng các nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu Sarah Cannon ở Nashville, bang Tennessee (Mỹ) lưu ý rằng "vẫn còn quá sớm để ăn mừng" vì kết quả chỉ ở trên một bệnh nhân. Dự án có mục tiêu cuối cùng là điều trị cho 45 bệnh nhân mắc cùng căn bệnh trên tại Mỹ, Canada và châu Âu.

Trong khi đó, một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc cấy tế bào gốc đã qua chỉnh sửa vào một bệnh nhân nhiễm HIV và mắc bệnh bạch cầu. Quá trình chữa trị đã có một số thành công, bệnh bạch cầu gần như đã được chữa khỏi và không có các tác động bất lợi liên quan đến các gen đã chỉnh sửa trong suốt 19 tháng quan sát. Tuy nhiên, trong công bố nghiên cứu hồi tháng 9, nhóm cho biết cần tiến hành nghiên cứu thêm vì kết quả chỉ giới hạn ở gen CCR5, gen mục tiêu trong chữa trị HIV.

Trước đó, vào tháng 12-2018, theo trang ScienceMag.org, các nhà khoa học tại ĐH Jilin ở đông bắc Trung Quốc công bố "những con heo đột biến" do chỉnh sửa gen để chống lại dịch tả heo và thu được một số thành quả nhất định. Đến nay, nhóm này đã thành công trong việc chỉnh sửa 40 gen khác nhau ở heo để thử nghiệm các loại thuốc mới. 

Trước đó, nhóm này từng dùng CRISPR trên loài khỉ và chó nhưng không có kết quả khả quan.

CRISPR là gì?

Theo trang VOX, CRISPR, được phát minh năm 2012, là công cụ cho phép các nhà nghiên cứu kiểm soát gen biểu hiện (trội) ở thực vật, động vật và cả con người; xóa các tính trạng xấu và thêm các tính trạng tốt vào bộ gen, mở đường cho các phương pháp điều trị mới cho các bệnh di truyền. CRISPR cho phép thực hiện các chỉnh sửa trên nhanh hơn và chính xác hơn các kỹ thuật trước đây.

Theo Tạp chí Điện tử

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Bộ Công Thương đề nghị tiếp tục giảm lệ phí trước bạ ô tô

Bộ Công Thương đề nghị tiếp tục giảm lệ phí trước bạ ô tô

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Phát triển đô thị thông minh: Cần các công cụ phân tích dữ liệu đa chỉ tiêu

Phát triển đô thị thông minh: Cần các công cụ phân tích dữ liệu đa chỉ tiêu

TP.HCM hoàn thành chuyển đổi số quản lý rác thải vào cuối năm 2023

TP.HCM hoàn thành chuyển đổi số quản lý rác thải vào cuối năm 2023

Thái Lan: Quốc gia sở hữu tiền điện tử thứ hai thế giới dù cấm giao dịch

Thái Lan: Quốc gia sở hữu tiền điện tử thứ hai thế giới dù cấm giao dịch

Thái Nguyên: Thanh toán không dùng tiền mặt trong phần lớn các giao dịch của người dân

Thái Nguyên: Thanh toán không dùng tiền mặt trong phần lớn các giao dịch của người dân

Phát triển bền vững là xu thế tất yếu của xã hội

Phát triển bền vững là xu thế tất yếu của xã hội

Chung kết Chương trình Phát triển Dự án Khởi nghiệp Quốc gia 2022 và Festival Khởi nghiệp Quốc gia 2023

Chung kết Chương trình Phát triển Dự án Khởi nghiệp Quốc gia 2022 và Festival Khởi nghiệp Quốc gia 2023

Aging Summit: Già hóa dân số, cơ hội và thách thức

Aging Summit: Già hóa dân số, cơ hội và thách thức

Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận hiện vật quý do ĐSQ Hoa Kỳ trao trả

Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận hiện vật quý do ĐSQ Hoa Kỳ trao trả

Tin mới cập nhật

Lễ tốt nghiệp 'Hành trình hạnh phúc' khóa 2 năm 2023 cho học viên Nghị Lực Sống

Lễ tốt nghiệp 'Hành trình hạnh phúc' khóa 2 năm 2023 cho học viên Nghị Lực Sống

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng và thúc đẩy kinh tế biển

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng và thúc đẩy kinh tế biển

Tại sao mống mắt được thu thập làm dữ liệu căn cước

Tại sao mống mắt được thu thập làm dữ liệu căn cước

ezCloud tham dự Ngày hội Tư vấn Chuyển đổi số cho Doanh nghiệp tỉnh Quảng Ninh

ezCloud tham dự Ngày hội Tư vấn Chuyển đổi số cho Doanh nghiệp tỉnh Quảng Ninh

Bosch tổ chức thành công sự kiện 'Future Orientation'

Bosch tổ chức thành công sự kiện 'Future Orientation'

Visa đồng hành cùng Base tại sự kiện Base SaaS Day 2023

Visa đồng hành cùng Base tại sự kiện Base SaaS Day 2023

Hitachi Energy khánh thành nhà máy biến áp hiện đại tại Bắc Ninh

Hitachi Energy khánh thành nhà máy biến áp hiện đại tại Bắc Ninh

'Năm mới phải tới - ASUS mới, mở hành trình mới'

'Năm mới phải tới - ASUS mới, mở hành trình mới'

Phát triển thương mại điện tử Việt Nam bền vững

Phát triển thương mại điện tử Việt Nam bền vững

JBL Authentics 200: món quà đậm chất cổ điển

JBL Authentics 200: món quà đậm chất cổ điển

'Thủ phủ công nghiệp' Bắc Ninh ước tính tăng trưởng âm, hiếm thấy sau chục năm

'Thủ phủ công nghiệp' Bắc Ninh ước tính tăng trưởng âm, hiếm thấy sau chục năm

Baemin và hành trình chấm dứt trên thị trường Việt Nam

Baemin và hành trình chấm dứt trên thị trường Việt Nam

Tin đọc nhiều

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Bộ Công Thương đề nghị tiếp tục giảm lệ phí trước bạ ô tô

Bộ Công Thương đề nghị tiếp tục giảm lệ phí trước bạ ô tô

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Aging Summit: Già hóa dân số, cơ hội và thách thức

Aging Summit: Già hóa dân số, cơ hội và thách thức

Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận hiện vật quý do ĐSQ Hoa Kỳ trao trả

Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận hiện vật quý do ĐSQ Hoa Kỳ trao trả

Tuyên dương 21 gia đình trẻ Việt Nam tiêu biểu

Tuyên dương 21 gia đình trẻ Việt Nam tiêu biểu

Từ 1/11, triển khai tổng đài 156 tiếp nhận phản ánh về cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo

Từ 1/11, triển khai tổng đài 156 tiếp nhận phản ánh về cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo

Phát động chặng 8 chương trình " Những bước chân vì cộng đồng”

Phát động chặng 8 chương trình " Những bước chân vì cộng đồng”

Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet

Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet

Video xem nhiều

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Sếp nhà bán lẻ làm lộ ngày bán iPhone 11

Sếp nhà bán lẻ làm lộ ngày bán iPhone 11

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019