Chỉnh sửa gen người: Tranh cãi đạo đức, tiến chậm mà chắc

Thế Kiên
29/12/2019 10:12
D

Cuối năm 2018, thế giới chấn động với thông tin nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê tuyên bố dùng công nghệ chỉnh sửa gen để thành công tạo ra một cặp song sinh có khả năng miễn dịch với virút HIV.

Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê gây tranh cãi khi tạo hai em bé từ chỉnh sửa gen - Ảnh: GETTY IMAGES

Sự kiện này gây nhiều tranh cãi về vấn đề luân lý, nhưng đánh dấu bước khởi đầu cho một năm 2019 chứng kiến nhiều bước tiến trong lĩnh vực chỉnh sửa gen trên người và động vật.

Tranh cãi về đạo đức

Chính quyền Trung Quốc cho rằng phát kiến của ông Hạ là vụ bê bối y tế lớn, sau đó nước này thắt chặt các quy định về kỹ thuật di truyền, cũng như đề xuất các dự thảo luật mới trong năm qua về vấn đề này. WHO cũng đã lên án vụ chỉnh sửa gen của ông Hạ, cho rằng việc các nhà khoa học dùng chỉnh sửa gen vì mục đích sinh sản là "thiếu trách nhiệm".

Dù tin rằng chỉnh sửa gen có thể mang lại lợi ích cho xã hội, các chuyên gia y tế kêu gọi các quốc gia trên thế giới có quy định chặt chẽ hơn, đặc biệt là vấn đề đạo đức, khi kỹ thuật này ngày càng phát triển.

Đầu tháng 12-2019, tạp chí MIT Technology Review lần đầu tiên công bố bản nghiên cứu gốc của ông Hạ để cho thấy nhà khoa học này đã bỏ qua các chuẩn mực đạo đức và khoa học trong việc dùng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR để tạo ra cặp sinh đôi Lulu và Nana.

Hiện tại, chỉ có một nhà nghiên cứu chuyên ngành sinh học phân tử người Nga, ông Denis Rebrikov, công khai kế hoạch tạo ra những đứa trẻ được chỉnh sửa gen như nhóm của ông Hạ.

Theo tạp chí Nature, đầu năm nay ông Rebrikov thông báo ý định ban đầu của ông là cấy phôi đã chỉnh sửa gen có khả năng kháng HIV vào phụ nữ. Ông Rebrikov cũng sử dụng CRISPR để chỉnh sửa gen CCR5 như nhóm của ông Hạ. Nhà khoa học Nga ban đầu cho biết ông sẽ tiến hành thí nghiệm này vào cuối năm nếu được Chính phủ Nga cấp phép. Tuy nhiên đến tháng 10, ông đã đổi từ kháng HIV sang điều trị điếc.

Ông Feng Zhang, nhà hóa sinh tại Viện Broad của MIT và Harvard và là đồng phát minh công nghệ CRISPR, nói rằng dù kỹ thuật này đạt được những hiệu quả nhất định nhưng cũng có những hạn chế. CRISPR có thể gây ra các đột biến ngoài mục tiêu, dẫn đến tình trạng mất ổn định gen. Về mặt đạo đức, nó có khả năng tạo ra những lợi thế xã hội không công bằng khi có thể chỉnh sửa để tạo ra những đứa trẻ mạnh hơn, khỏe hơn và thậm chí thông minh hơn.

Chậm mà chắc

Dù còn nhiều tranh cãi, trong năm 2019, thế giới cũng đã chứng kiến một số bước tiến chậm nhưng chắc của các nhà khoa học trên toàn cầu khi sử dụng công nghệ này trong điều trị các căn bệnh liên quan đến gen ở người và động vật.

Cho đến nay, chỉnh sửa gen là một liệu pháp được thử nghiệm trên người lớn để trị bệnh, nhưng sự thay đổi ADN này sẽ không truyền cho thế hệ sau như trong trường hợp của ông Hạ.

Tháng 10, theo báo South China Morning Post, nhóm nghiên cứu của nhà khoa học David Liu, đồng nghiệp của ông Zhang, đã công bố một kỹ thuật cải tiến CRISPR gọi là prime editing. Cải tiến prime editing có thể "hạn chế tác động chỉnh sửa cả những gen không mong muốn bên cạnh những gen được nhắm đến" của CRISPR.

"Prime editing cung cấp khả năng nhắm gen mục tiêu với độ linh hoạt hơn và chỉnh sửa chính xác hơn" - ông Liu nói. Nhóm nghiên cứu của ông Liu tuyên bố rằng về lý thuyết, công nghệ cải tiến này có thể chỉnh sửa khoảng 89% các biến đổi di truyền gây bệnh đã biết ở người.

Đầu năm nay, một người phụ nữ Mỹ 34 tuổi đã điều trị thành công bệnh hồng cầu hình liềm, một căn bệnh thiếu máu di truyền ảnh hưởng đến khoảng 100.000 người ở Mỹ và hàng triệu người trên thế giới, bằng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR.

Những phát hiện ban đầu, như NPR đưa tin, cho thấy cách điều trị này có hiệu quả nhưng các nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu Sarah Cannon ở Nashville, bang Tennessee (Mỹ) lưu ý rằng "vẫn còn quá sớm để ăn mừng" vì kết quả chỉ ở trên một bệnh nhân. Dự án có mục tiêu cuối cùng là điều trị cho 45 bệnh nhân mắc cùng căn bệnh trên tại Mỹ, Canada và châu Âu.

Trong khi đó, một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc cấy tế bào gốc đã qua chỉnh sửa vào một bệnh nhân nhiễm HIV và mắc bệnh bạch cầu. Quá trình chữa trị đã có một số thành công, bệnh bạch cầu gần như đã được chữa khỏi và không có các tác động bất lợi liên quan đến các gen đã chỉnh sửa trong suốt 19 tháng quan sát. Tuy nhiên, trong công bố nghiên cứu hồi tháng 9, nhóm cho biết cần tiến hành nghiên cứu thêm vì kết quả chỉ giới hạn ở gen CCR5, gen mục tiêu trong chữa trị HIV.

Trước đó, vào tháng 12-2018, theo trang ScienceMag.org, các nhà khoa học tại ĐH Jilin ở đông bắc Trung Quốc công bố "những con heo đột biến" do chỉnh sửa gen để chống lại dịch tả heo và thu được một số thành quả nhất định. Đến nay, nhóm này đã thành công trong việc chỉnh sửa 40 gen khác nhau ở heo để thử nghiệm các loại thuốc mới. 

Trước đó, nhóm này từng dùng CRISPR trên loài khỉ và chó nhưng không có kết quả khả quan.

CRISPR là gì?

Theo trang VOX, CRISPR, được phát minh năm 2012, là công cụ cho phép các nhà nghiên cứu kiểm soát gen biểu hiện (trội) ở thực vật, động vật và cả con người; xóa các tính trạng xấu và thêm các tính trạng tốt vào bộ gen, mở đường cho các phương pháp điều trị mới cho các bệnh di truyền. CRISPR cho phép thực hiện các chỉnh sửa trên nhanh hơn và chính xác hơn các kỹ thuật trước đây.

Theo Tạp chí Điện tử

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Hào hùng đêm diễn 'Hẹn ước Bắc - Nam' tại SVĐ Mỹ Đình, Hà Nội

Hào hùng đêm diễn 'Hẹn ước Bắc - Nam' tại SVĐ Mỹ Đình, Hà Nội

Kiệt sức vì 'hóng drama' trên mạng xã hội

Kiệt sức vì 'hóng drama' trên mạng xã hội

Phường Hoàng Liệt tổ chức lễ kỷ niệm 70 năm giữa bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng

Phường Hoàng Liệt tổ chức lễ kỷ niệm 70 năm giữa bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng

CEO của Operation Hope đưa ra cảnh báo về AI

CEO của Operation Hope đưa ra cảnh báo về AI

Bát nháo 'cò' giấy phép hành nghề y, dược trên mạng xã hội

Bát nháo 'cò' giấy phép hành nghề y, dược trên mạng xã hội

Cục Hải quan thông tin việc 'ngắt' mạng, dừng nhận tờ khai

Cục Hải quan thông tin việc 'ngắt' mạng, dừng nhận tờ khai

Xuất hiện nhiều nhiều loại ma túy thế hệ mới có độc tính cao

Xuất hiện nhiều nhiều loại ma túy thế hệ mới có độc tính cao

 Fansipan tung chính sách miễn phí vé tàu hỏa cho 5 tỉnh 

 Fansipan tung chính sách miễn phí vé tàu hỏa cho 5 tỉnh 

Ban cán sự đảng Bộ Công Thương nhiệm kỳ 2016 - 2021 vi phạm nghiêm trọng

Ban cán sự đảng Bộ Công Thương nhiệm kỳ 2016 - 2021 vi phạm nghiêm trọng

Florida cân nhắc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội

Florida cân nhắc cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Hà Nội chính thức thông qua chủ trương đầu tư cho dự án Nhà ở xã hội Vĩnh Hưng

Tin mới cập nhật

Licogi 13 đặt mục tiêu doanh thu 3.500 tỷ đồng, tập trung ba trụ cột chiến lược trong giai đoạn 2025-2029

Licogi 13 đặt mục tiêu doanh thu 3.500 tỷ đồng, tập trung ba trụ cột chiến lược trong giai đoạn 2025-2029

Ngành điện tử Việt Nam trước bước chuyển lớn với AI, bán dẫn và tự động hóa

Ngành điện tử Việt Nam trước bước chuyển lớn với AI, bán dẫn và tự động hóa

TCL được vinh danh tại Bảo tàng Olympic

TCL được vinh danh tại Bảo tàng Olympic

Đà Lạt lọt Top những điểm đến mùa hè đáng chú ý trong khu vực

Đà Lạt lọt Top những điểm đến mùa hè đáng chú ý trong khu vực

Toshiba lần đầu tiên ra mắt 3 máy rửa chén tại Việt Nam

Toshiba lần đầu tiên ra mắt 3 máy rửa chén tại Việt Nam

Hành vi tiêu dùng xanh, thúc đẩy nền kinh tế xanh

Hành vi tiêu dùng xanh, thúc đẩy nền kinh tế xanh

Livehouse - Mô hình bất động sản thế hệ mới

Livehouse - Mô hình bất động sản thế hệ mới

MobiFone triển khai hệ thống thủ tục hành chính chính quyền 2 cấp

MobiFone triển khai hệ thống thủ tục hành chính chính quyền 2 cấp

Tetra Pak khánh thành dây chuyền bao bì Tetra Recart đầu tiên tại Việt Nam

Tetra Pak khánh thành dây chuyền bao bì Tetra Recart đầu tiên tại Việt Nam

Tổng thống Trump công bố thỏa thuận thương mại với Việt Nam

Tổng thống Trump công bố thỏa thuận thương mại với Việt Nam

Sau Bắc Bling, Tuấn Cry ra mắt MV King Bắc

Sau Bắc Bling, Tuấn Cry ra mắt MV King Bắc

Trí Việt Investcons bị tỉnh Thanh Hóa cấm thầu 3 năm

Trí Việt Investcons bị tỉnh Thanh Hóa cấm thầu 3 năm

Tin đọc nhiều

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Hiện chưa có quốc gia nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Phát động chặng 8 chương trình " Những bước chân vì cộng đồng”

Phát động chặng 8 chương trình " Những bước chân vì cộng đồng”

Hội đồng giám sát Facebook bất ngờ tuyên bố việc chặn vô thời hạn tài khoản ông Trump là không phù hợp

Hội đồng giám sát Facebook bất ngờ tuyên bố việc chặn vô thời hạn tài khoản ông Trump là không phù hợp

Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet

Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 19/3: Mưa phùn rải rác gây cảm giác se lạnh

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 19/3: Mưa phùn rải rác gây cảm giác se lạnh

Những loại khẩu trang y tế nào mới có tác dụng phòng chống Covid-19

Những loại khẩu trang y tế nào mới có tác dụng phòng chống Covid-19

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 8/2: Mưa và xuất hiện rét đậm

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 8/2: Mưa và xuất hiện rét đậm

Đề bài viết thư UPU lần thứ 49 năm 2020: Cơ hội viết về thời đại công nghệ

Đề bài viết thư UPU lần thứ 49 năm 2020: Cơ hội viết về thời đại công nghệ

Học sinh và giáo viên tham gia diễn tập ứng phó sóng thần

Học sinh và giáo viên tham gia diễn tập ứng phó sóng thần

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 9/10: Chỉ con mưa và rải rác có dông trong buổi sáng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày mai 9/10: Chỉ con mưa và rải rác có dông trong buổi sáng

Video xem nhiều

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Khởi động nền tảng SMEdx hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số

Khởi động nền tảng SMEdx hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Geneva Motor Show 2020: Bentley hé lộ siêu xe Bacalar triệu đô

Geneva Motor Show 2020: Bentley hé lộ siêu xe Bacalar triệu đô

Lộ diện siêu xe hypercar Czinger 21C tăng tốc 0-100km/h chưa tới 2 giây

Lộ diện siêu xe hypercar Czinger 21C tăng tốc 0-100km/h chưa tới 2 giây

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Cô bé 14 tuổi tìm ra giải pháp mới xóa điểm mù trên xe hơi

Cô bé 14 tuổi tìm ra giải pháp mới xóa điểm mù trên xe hơi

Bắc Sơn mây hát

Bắc Sơn mây hát

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019