Đầu năm đi tậu "đầu cơ nghiệp" tại chợ trâu, bò Nghiêm Loan

Chợ trâu, bò Nghiên Loan họp năm ngày một phiên, vào các ngày 3, 8, 13, 18, 23, 28 âm lịch hằng tháng, bên cạnh đó người Việt có câu thành ngữ "Thật thà cũng thể lái trâu" với hàm ý hoàn toàn ngược lại. Thôi thì ngược rừng xem lái trâu người Tày thế nào.

7h chợ bắt đầu đông. Trên bãi đất trống rộng chừng 1.000m2, người và trâu đứng xen vào nhau, san sát như trận đồ. Ảnh: Đỗ Quang/Tuấn Hoàng

Chợ trâu, bò xã Nghiên Loan, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn nằm trong một thung lũng thuộc bản Đính và bản Khuổi Ún, cách tỉnh lộ 258B khoảng 500m nên rất thuận tiện cho việc đi lại, tập kết hàng hóa.

Sáu giờ sáng, cả một khu vực rộng lớn đã ồn ào. Ôtô chạy rầm rầm, bấm còi inh ỏi. Tiếng Tày, Hmông, Dao, Việt… ríu ran. Tiếng trâu nghé ọ, bò ụm ò… Người, xe, vật từ khắp nơi chảy xuống, trồi lên tụ về bãi đất bằng phẳng rộng 2.000m2 đắc địa.

Bãi đỗ xe chật kín ôtô tải tải trọng từ 2,4 tấn đến 10 tấn mang biển số Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hưng Yên, Thanh Hóa, Bắc Giang, Hà Nội, Nghệ An…

Đây là chợ bán trâu, bò lớn nhất trong vùng. Mỗi phiên giao dịch từ 400 con đến 500 con trâu, bò, nhiều phiên lên đến cả nghìn con. Thế nhưng số bò chỉ chiếm khoảng ¼. Đơn giản vì dân ở đây đa phần là người Tày, những cư dân làm ruộng nước. Mà cày, bừa ruộng nước thì không gì hợp bằng con trâu.

Chả thế mà họ thường nói "con trâu là vạn năng." Cũng bởi thế mà chợ Nghiên Loan bán cả trâu và bò nhưng người ta thường quen gọi là chợ trâu.

7h, chợ bắt đầu đông. Trên bãi đất trống rộng chừng 1.000 m2, những hàng cọc bê tông, cọc gỗ, cọc tre san sát nhìn như trận đồ. Chủ trâu cứ tùy chọn vị trí mà dắt trâu đến buộc, ném cho chúng nắm cỏ rồi ngồi đợi khách.

Chị Lý Thị Chung (phải) người thôn Khuổi Ún, xã Nghiên Loan. Ảnh: Đỗ Quang/Tuấn Hoàng

Chị Lý Thị Chung người thôn Khuổi Ún, xã Nghiên Loan, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn cùng người em dắt bốn con trâu ra chợ. Miệng tươi cười, ăn nói nhỏ nhẹ, tính tình xởi lởi nên ra đến chợ lúc bảy giờ là chị đã có khách ngay.

Chị mời chào: "Trâu cái 14 tháng tuổi, của nhà nuôi thả, mông to, làm giống tốt lắm." Ông khách đứng ngắm nghía một lúc rồi cầm thừng trâu kéo hếch mũi nó lên để xem răng có đều không, có bị mòn không, răng đều là trâu ăn tốt, khỏe; bóp mũi rồi một lát rồi thả tay ra xem trâu có thở đều không, sâu không, trâu thở gắt, khò khè là yếu; rồi vỗ lưng, mông, vén đuôi xem cẩn thận đến cả cái đít xem trâu ỉa phân xuê hay nát.

Ưng ý rồi, mới cười hỏi:

- Chị bán bao nhiêu?

- 25 triệu.

- Bớt đi!

- Phát giá 25 bán 21, bớt hẳn cho anh năm trăm (nghìn đồng) cho thoải mái.

Không còn gì để phàn nàn nên người mua cười tươi tắn rồi hai bên bắt tay đếm tiền. Người mua mau mắn trong có mười phút ấy là anh Đặng Phụ Hiền, từ thôn Trì Đòi, xã Yên Lạc, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng xuống chợ mua trâu về làm giống.

Trả tiền xong, anh dắt trâu ra đến cổng chợ là có chủ xe nhận chở thuê về tận nhà với giá 500.000 đồng.

Chọn được con trâu ưng ý, kết thúc đẹp là bắt tay, đếm tiền. Ảnh: Đỗ Quang/Tuấn Hoàng

Trái với không khí mua bán nhanh gọn của anh Hiền, chị Chung, khi tôi đến một đám ở cuối chợ, không khí đang rất căng thẳng. Một chủ trâu phát giá 45 triệu đồng mà khách chỉ trả có 35 triệu đồng.

Anh la oai oái: "Ối, 35 thì có mà chết. Trâu này nuôi thả mà, có phải như họ nuôi nhốt đâu mà trả giá đấy."

Một đám khác thì mặc cả sát sạt:

- Con này bán bao nhiêu?

- 29.

- 25 thôi.

- Thêm nữa.

- Thêm 500 nữa.

- Úi, mất bao công chăn nuôi.

- Hết giá đi!

- 24.

- Không.

Đến một đám khác thì đúng lúc ông chủ đang hết lời khen con trâu đực của mình:

- Cao to đẹp trai, ăn tốt, cày khỏe, đùi to, mông to, khoáy tròn.

- 25 (khách trả giá).

- 25 thì anh cứ tìm hết chợ này xem có con nào đẹp bằng không thì bảo em mua cho. Nhà cần tiền mới bán chứ trâu non mà, răng mới mòn một tí (trâu hai tuổi thì thay răng - NV). Đúng 27 đếm tiền.

- Bớt cho hai trăm tiền xe đi!

- Hai trăm anh kỳ kèo làm gì.

- Được. Chơi.

Chủ trâu cầm trịch cuộc ngã giá nghẹt thở nhất phiên chợ mà tôi chứng kiến ấy là anh Dung Văn Ngai, người thôn Phja Đeng, xã Nghiên Loan, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn. Nhà anh có hai bung (2.000m2) ruộng nên nuôi bốn con trâu để cày, bừa, làm giống.

Ngày nông nhàn thì trâu cứ được lùa lên đồi thả cho ăn cỏ dại, tối về chuồng mới cho chúng ăn thêm rơm, lá ngô, cỏ voi. Trâu thả nên khỏe, săn thịt, lanh lợi. Con trâu đực 12 tháng tuổi này là "mua con mẹ về nuôi đẻ ra con con", mất bao nhiêu công sức mới được bán nên chả trách anh ra chiều lưu luyến và chắc giá.

Người mua dạo khắp chợ, ưng con trâu nào thì xem xét kỹ càng từ răng, mũi, mông, dáng… đến cả phân để đánh giá sức khỏe của trâu. Ảnh: Đỗ Quang/Tuấn Hoàng

Trái ngược với phong thái ấy, ai là lái buôn nhìn biết ngay. Họ ăn to nói lớn, mua bán ào ào và không bao giờ nói những lời trìu mến về những con trâu của mình. Có ông bán một lúc năm con trâu mà con nào cũng tuyên bố "bán lỗ lấy may, phiên sau kiếm bù."

Người chào trâu cho khách thì chỉ gọn lỏn: "Chả có bệnh tật gì." Lúc đồng ý bán thì bảo: "Này, dắt về đi! Bớt cho hai trăm tiền lộc. Tao còn lên chợ chứ có bỏ chợ đâu mà mày lo." Người thoáng hơn thì phát giá: "23 triệu rưỡi, chơi đi, bớt một triệu tẹo anh em đi ăn vịt ngay."

12h, nắng hầm hập, mặt đất nhão nhoẹt nước đái, phân trâu, bò, mùi khai, thối càng nồng. Người dắt trâu, bò đi bộ về bản, người bắc cầu dắt chúng lên thùng ô tô tải rồi lên ngược, về xuôi.

Anh Hoàng Văn Hữu, người xã Mỹ Phương, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 34 tuổi và có thâm niên mười năm trong nghề lái buôn, ngày ngày đi gom trâu, bò ở các nơi mang về nhốt trong chuồng nhà để vỗ béo rồi cứ quay vòng các phiên chợ trong vùng mà lái ô tô chở đi bán.

Phiên này anh chở lên 20 con trâu, bò thì bán được cả. Anh cho biết: "Giá cao nhất là 65 triệu, thấp nhất là 11 triệu rưỡi." Anh đang hể hả cùng hai người đồng nghiệp bá vai bá cổ mấy người nữa vào quán ăn uống.

Họ là những thanh niên người địa phương đến chợ làm cò, dắt trâu, bò, chỉ trỏ, mặc cả, đếm tiền giúp các chủ trâu, bò rồi ai trả đồng nào thì tùy tâm. Họ lấy việc đi chợ ngắm trâu, bò, xem người ta mua bán làm vui.

Theo Tuoitre.vn