Công dụng và cách bôi keo tản nhiệt

Nếu bạn đã từng sở hữu một chiếc máy tính, chắc chắn là bạn đã nghe nói đến keo dẫn nhiệt. Chất liệu này cũng được gọi là mỡ tản nhiệt, keo nhiệt, keo CPU, gel nhiệt và vật liệu dẫn nhiệt (TIM).

Ngoài ra còn có các tên gọi khác nhưng dù bạn gọi là gì đi nữa, thì cách bôi keo tản nhiệt thích hợp vẫn là một phần quan trọng để đảm bảo CPU của bạn hoạt động tốt. Đó là lý do bạn cần biết cả công dụng của nó lẫn cách dùng cho CPU.

Khi nào thì bạn cần bôi keo tản nhiệt?

Vật liệu dẫn nhiệt được sử dụng khi lắp đặt bất cứ giải pháp tản nhiệt nào. Khi nói đến keo tản nhiệt trong bối cảnh thiết kế máy tính, chắc chắn là người ta đang nói đến quy trình lắp đặt bộ tản nhiệt CPU.

Ví dụ, khi mua card đồ họa, giải pháp nhiệt đã được tích hợp sẵn trong đó. Thường thì bạn sẽ không phải suy nghĩ nhiều về việc lắp đặt bộ tản nhiệt cho GPU, trừ khi bạn quan tâm đến các giải pháp của bên thứ 3, chẳng hạn như tản nhiệt bằng chất lỏng tùy chọn. Với bộ tản nhiệt CPU, bạn có thể chọn theo mong muốn của mình, nhưng điều đó có nghĩa là bạn thường sẽ phải tự lắp đặt.

B.Các thuật ngữ bạn cần biết

Để giải thích chính xác cách thức hoạt động của keo tản nhiệt, chúng ta cần hiểu các thuật ngữ trong lĩnh vực này.

Bộ xử lý trung tâm (CPU)  - Trung tâm xử lý thông tin của một chiếc máy tính. Đây là nơi thực thi tất cả các lệnh vận hành, cũng như gửi lệnh đến phần cứng khác trong máy tính. Nếu máy tính là cơ thể, thì CPU là não bộ.

Vì vậy, chắc chắn đó là vị trí cực kỳ quan trọng để bất cứ máy tính nào có thể hoạt động. Các CPU hiện đại thực thi rất nhiều các phép toán mỗi giây, từ đó sinh ra nhiệt. Để một chiếc CPU có thể vận hành với hiệu suất cao nhất, nó cần phải được tản nhiệt, thường là bằng các thiết bị tản nhiệt được thiết kế riêng cho mục đích này. Đó là lúc keo tản nhiệt phát huy tầm quan trọng của nó.

Bộ phận trải nhiệt tích hợp (IHS) - Cái “nắp” kim loại của CPU. Bộ phận này hoạt động giống như một bộ hấp thu nhiệt, có chức năng phân tán nhiệt từ bộ xử lý đến bộ tản nhiệt CPU, cũng như bảo vệ bộ xử lý từ bên trong. Bộ phận này của CPU vẫn lộ ra ngoài sau khi được lắp vào bo mạch chủ. Đây chính là bề mặt mà bạn cần bôi keo tản nhiệt lên đó.

Bộ tản nhiệt CPU -  Thiết bị giúp CPU duy trì hoạt động ở mức nhiệt độ tối ưu. Bộ tản nhiệt CPU thường sử dụng không khí hoặc chất lỏng để phân tán lượng nhiệt do hoạt động của CPU sinh ra.

Bệ -  Bệ kim loại của bộ tản nhiệt bằng khí, gắn vào IHS của CPU. Thiết kế này giúp truyền nhiệt qua lỗ thông khí đến lá tản nhiệt của bộ hấp thu nhiệt. Ở đó, nhiệt sẽ được phân tán lại bằng quạt.

Tản nhiệt nước  - Thiết bị gắn vào IHS khi sử dụng bộ tản nhiệt bằng chất lỏng đa năng hoặc vòng tản nhiệt tùy chọn. Thiết bị này truyền nhiệt từ IHS đến chất lưu truyền nhiệt, sau đó phân tán nhiệt thêm lần nữa bằng quạt tại bộ tản nhiệt.

Keo tản nhiệt - Một chất có màu xám bạc mà bạn bôi vào bộ xử lý trước khi lắp giải pháp tản nhiệt. Keo giúp truyền nhiệt hiệu quả từ IHS của bộ xử lý đến bệ hoặc tản nhiệt nước của bộ tản nhiệt CPU, vốn được thiết kế để phân tán nhiệt.

Tại sao bạn cần bôi keo tản nhiệt?

Ngay cả khi bệ kim loại của bộ tản nhiệt CPU và IHS của CPU trông không có vấn đề gì khi nhìn bằng mắt thường, nhưng các tấm kim loại này có những khuyết điểm cực kỳ nhỏ, có thể dẫn đến việc truyền nhiệt kém hiệu quả. Hai bề mặt không tiếp xúc hoàn toàn do những khuyết điểm này, vì vậy keo tản nhiệt sẽ lấp đầy các khe hở không khí này, giúp truyền nhiệt hiệu quả hơn.

Nói một cách đơn giản, keo tản nhiệt làm thay công việc của bộ tản nhiệt CPU, mà CPU mát hơn thì đồng nghĩa với khả năng xảy ra sự cố hiệu năng (chẳng hạn như tiết lưu) ít hơn.

Những bước chuẩn bị quan trọng khi bôi keo tản nhiệt

Hầu hết các bộ xử lý đều cần sử dụng một giải pháp tản nhiệt nào đó để có thể hoạt động với hiệu suất cao nhất. Nhưng không có quy trình lắp đặt bộ tản nhiệt CPU vào máy tính nào là giống nhau.

Mỗi bộ tản nhiệt CPU đều có sử dụng keo tản nhiệt, nhưng nhiều loại được bôi sẵn, giúp đơn giản hóa quy trình lắp đặt. Để tìm hiểu xem CPU của bạn có được bôi sẵn keo tản nhiệt không, hãy kiểm tra ở dưới đáy của bệ hoặc tản nhiệt nước trong bộ tản nhiệt gắn vào CPU. Nếu thấy có keo màu bạc ở đó, bạn không cần phải bôi thêm trong quá trình lắp đặt.

Có một vài điều cần lưu ý trước khi bắt đầu:

Hãy đảm bảo CPU sạch sẽ và không có keo tản nhiệt cũ trên đó. Nếu có, hãy lau thật sạch keo cũ trên nắp CPU bằng rượu isopropyl và vải vi sợi hoặc khăn giấy không bụi, sau đó để khô trước khi tiếp tục.

Trước khi bắt đầu bôi keo tản nhiệt, đảm bảo chuẩn bị sẵn các bộ phận còn lại của bộ tản nhiệt CPU để lắp đặt. Tham khảo hướng dẫn, đảm bảo hoàn thành từng bước cho đến khi gắn bộ tản nhiệt CPU. Đồng thời, đảm bảo bạn có sẵn các công cụ cần thiết kế bên mình.

Các tình huống cần tránh

Đảm bảo bôi một lượng keo thích hợp, bằng với kích thước một hạt đậu hoặc hạt gạo. Nếu bôi không đủ thì sẽ không che hết được bề mặt cần thiết để tản nhiệt hiệu quả. Nếu bôi quá nhiều thì sẽ làm giảm hiệu quả của keo, do các bề mặt kim loại cách nhau quá xa, cũng như có rủi ro khiến keo tràn vào bo mạch chủ trong quá trình lắp đặt.

Có lẽ bạn sẽ cảm thấy thích công việc tự tay bôi keo tản nhiệt vào CPU. Nhưng chúng tôi đề nghị bạn nên để áp lực của bệ hoặc tản nhiệt nước làm việc đó thay cho bạn. Bôi bằng tay không đúng cách có thể hình thành các bọt khí trong keo, gây ảnh hưởng đáng kể đến khả năng dẫn nhiệt.

Việc dùng lại keo cũng tạo ra bọt khí. Nếu có vấn đề xảy ra trong quá trình lắp đặt và bạn phải tháo bộ tản nhiệt CPU ra, bạn nên lau thật sạch tất cả các keo như đã nói bên trên, sau đó thử lại bằng cách bôi keo mới.

Nếu như bạn không còn cách nào khác (ví dụ như trong khi chờ keo mới), thì bạn có thể dùng lại keo cũ. Nhưng hãy nhớ rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời và chúng tôi khuyên bạn nên bôi lại đúng cách trước khi sử dụng bộ tản nhiệt CPU dài hạn.

Cách bôi keo tản nhiệt - Hướng dẫn từng bước

Bạn nên đọc kỹ toàn bộ phần này trước khi bắt đầu quy trình lắp đặt để biết mình sẽ gặp tình huống nào mà lên kế hoạch trước.

Đọc tất cả các hướng dẫn liên quan trước khi bắt đầu. Trong đó bao gồm những thông tin đi kèm bộ tản nhiệt CPU và keo tản nhiệt. Mỗi thương hiệu keo tản nhiệt và bộ tản nhiệt CPU đều khác nhau một chút, cho nên nếu biết chi tiết về thương hiệu mà bạn sử dụng trước khi bắt đầu thì sẽ giúp quy trình diễn ra thuận lợi hơn.

Bôi keo tản nhiệt vào giữa IHS của CPU. (Nếu bộ tản nhiệt của bạn đã được bôi sẵn keo tản nhiệt, bạn có thể bỏ qua bước này). Bạn chỉ cần bôi một lượng keo nhỏ (bằng với kích thước một hạt đậu hoặc hạt gạo) vào giữa bộ phận trải nhiệt tích hợp.

Gắn bộ tản nhiệt CPU. Dùng lực nhẹ, ấn từ trên xuống để gắn bệ hoặc tản nhiệt nước của bộ tản nhiệt vào CPU. Sau đó, duy trì lực này trong khi gắn bộ tản nhiệt vào cơ cấu gắn. Bạn cần dùng lực vừa đủ để bộ tản nhiệt không bị trượt, cũng như để phân bố đều keo tản nhiệt, nhưng không nên đẩy mạnh vì có thể làm cong bo mạch chủ hoặc làm hỏng CPU.

Đảm bảo bộ tản nhiệt nằm đúng vị trí khi gắn vào bo mạch chủ theo đường chéo, vặn chặt vít (nếu bạn sử dụng cơ cấu vít) như thể bạn đang vẽ chữ “X”. Không nên vặn vít chặt hết cỡ cho đến khi bạn bắt hết cả 4 vít, sau đó vặn từng vít vài lần trước khi vặn vít khác để đảm bảo lực nén đều đặn.

Kiểm tra lại các bước. Sau khi đã gắn chắc chắn bệ hoặc tản nhiệt nước của bộ tản nhiệt CPU, hãy kiểm tra lại các bước để đảm bảo mọi thứ đều chính xác. Nếu đúng quy trình thì sẽ không có keo tản nhiệt tràn ra mép CPU hay bất cứ đâu trên bo mạch chủ. Nếu bị tràn thì có nghĩa là bạn đã dùng quá nhiều keo. Khi đó, hãy lau sạch keo bằng cồn và bắt đầu lại quy trình này. Nếu mọi thứ trông ổn hết và bộ tản nhiệt không chuyển động khi bạn chạm vào thì chúc mừng bạn đã thành công! Bạn đã hoàn thành bước quan trọng này.

Bạn nên bôi keo tản nhiệt bao lâu một lần?

Trong đa số trường hợp, bạn không cần phải bôi lại keo nhiều hơn 1 lần sau vài năm. Tuy nhiên, bạn nên thay keo nếu di chuyển bộ tản nhiệt vì bất cứ lý do nào. Bạn cũng có thể sẽ cần cân nhắc bôi lại keo tản nhiệt nếu thấy nhiệt độ CPU tăng nhiều.

Nếu có thắc mắc, hãy tham khảo ý kiến của nhà sản xuất keo tản nhiệt và làm theo đề xuất của họ.

Luôn được giữ mát

Keo tản nhiệt có thể sẽ không được thảo luận thường xuyên như phần cứng chơi game (chẳng hạn CPU hay GPU), nhưng đó là một phần thiết yếu để giúp các bộ phận này duy trì hoạt động ở mức tốt nhất. Nếu biết cách bôi keo tản nhiệt đúng, bạn có thể đạt được hiệu năng tốt nhất của CPU.

Theo Tạp chí Điện tử