Dữ liệu điện tử - Ai được tiếp cận và ứng xử thế nào?

Thế Kiên
14/10/2020 10:54
D

Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 ghi nhận dữ liệu điện tử là một trong những nguồn chứng cứ. Nhờ có video clip, băng ghi âm... mà nhiều nút thắt của vụ án được tháo gỡ, đồng thời việc đấu tranh với tội phạm cũng dễ dàng hơn.

Đĩa CD được niêm phong trong hồ sơ vụ án - Ảnh: N.C.

Tuy nhiên, hiện nay dữ liệu điện tử vẫn là một loại chứng cứ mới nên các cơ quan tố tụng ở mỗi nơi có cách hành xử khác nhau. Vậy dữ liệu điện tử được coi là chứng cứ khi nào? Bị can, bị cáo, luật sư sẽ được tiếp cận tài liệu này đến đâu?

Nơi cho sao chụp, nơi không

Đó là trường hợp mà nhiều luật sư gặp phải khi yêu cầu được tiếp cận chứng cứ là dữ liệu điện tử. Luật sư Trương Anh Tú (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết ông tham gia bào chữa cho một số bị can trong vụ án hình sự xảy ra ở TP Trà Vinh (tỉnh Trà Vinh). 

Trong vụ án, cơ quan chức năng đã trích xuất camera an ninh để đưa dữ liệu này vào hồ sơ. Tuy nhiên, quá trình tiếp cận hồ sơ, luật sư Tú làm đơn yêu cầu được tiếp cận, sao chép dữ liệu này nhưng cơ quan tố tụng tỉnh Trà Vinh không đồng ý. 

Trái lại, luật sư Trần Bá Học (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết ông từng tham gia nhiều vụ án có chứng cứ là video, dữ liệu điện tử và đều được các cơ quan tố tụng tạo điều kiện cho tiếp cận, sao chép dữ liệu điện tử. Vậy dữ liệu điện tử là gì và luật sư được quyền tiếp cận ra sao?

Điều 99 Bộ luật tố tụng hình sự (TTHS) năm 2015 quy định dữ liệu điện tử là ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tương tự được tạo ra, lưu trữ, truyền đi hoặc nhận được bởi phương tiện điện tử, được thu thập từ phương tiện điện tử, mạng máy tính, mạng viễn thông...

Theo luật sư Trần Bá Học, hiện nay nguồn chứng cứ là dữ liệu điện tử được thu thập rất phổ biến. Trong Bộ luật TTHS năm 2015 đã quy định rõ đây là nguồn chứng cứ để xem xét, đánh giá trong quá trình chứng minh sự thật khách quan của vụ án hình sự. Tại điểm l, khoản 1 điều 73 Bộ luật TTHS năm 2015 có quy định quyền của người bào chữa được đọc, ghi chép và sao chụp tất cả hồ sơ, tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án nhằm mục đích phục vụ hoạt động bào chữa một cách đầy đủ, toàn diện, đảm bảo nhiệm vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ.

Chứng cứ là dữ liệu điện tử là một dạng chứng cứ đặc thù được lưu trữ dưới dạng số hóa hoặc bằng các file dữ liệu, hình ảnh nên trong quá trình sao chụp, người bào chữa cũng có quyền được tiếp cận bằng cách sao lưu dựa trên file được cơ quan tiến hành tố tụng thu thập. Từ việc sao lưu như vậy, người bào chữa mới có đầy đủ thông tin dữ liệu để thực hiện công việc bào chữa của mình, góp phần giúp cơ quan tiến hành tố tụng đánh giá khách quan, toàn diện vụ án.

Cần có quy định rõ ràng

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng Bộ luật TTHS năm 2015 đã có quy định về dữ liệu điện tử. Tuy nhiên trong hoạt động thực tế của luật sư hiện nay, việc tiếp cận chứng cứ dữ liệu điện tử là hết sức khó khăn. Các cơ quan tiến hành tố tụng như cơ quan điều tra, viện kiểm sát hay tòa án thường không cho luật sư tiếp cận trước phiên tòa, điều này đã gây ra rất nhiều khó khăn trong hoạt động bào chữa của các luật sư.

Tuy nhiên, luật sư Tú đánh giá khó khăn này một phần xuất phát từ việc bảo quản, lưu trữ chứng cứ, dữ liệu điện tử hết sức khó khăn. Bởi chứng cứ điện tử rất mong manh, trong quá trình sao chép chứng cứ điện tử có thể không may người sao chép làm mất dữ liệu, làm biến đổi dữ liệu khiến nó không còn toàn vẹn thì sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường.

Ngoài ra, tài liệu, chứng cứ điện tử khi chuyển giao từ cơ quan điều tra sang viện kiểm sát, tòa án thường được các cơ quan này cùng ký đóng dấu niêm phong. Đây cũng là một khó khăn khiến cơ quan tiến hành tố tụng chưa tạo được điều kiện cho các luật sư tiếp cận, sao chụp chứng cứ, dữ liệu điện tử.

Luật sư Tú cho rằng trong thời gian tới, các cơ quan tư pháp trung ương cần có những biện pháp để tháo gỡ vướng mắc, khó khăn này trong hoạt động tố tụng của các luật sư. Vì những tài liệu điện tử cũng cần phải được sao chụp và nhân bản ra nhiều phiên bản để tránh rủi ro, làm hư hại, mất mát dữ liệu này, khiến việc giải quyết vụ án gặp bế tắc.

Theo một thẩm phán công tác tại TP.HCM, các video clip, băng ghi âm, dữ liệu điện tử... trong hồ sơ vụ án cũng là một dạng tài liệu, chứng cứ. Trừ các tài liệu, chứng cứ có liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục..., đối với các tài liệu thông thường nếu luật sư có yêu cầu được sao chụp, tiếp cận, cơ quan tố tụng phải tạo điều kiện để họ sao chụp tài liệu. Tuy nhiên, việc tiếp cận chứng cứ này cần phải được lưu ý, cẩn trọng. Để đảm bảo giữ chứng cứ, tài liệu này toàn vẹn, không bị tác động, cơ quan tố tụng có thể sao ra nhiều bản và cho luật sư sao chụp lại.

Thu thập, bảo quản dữ liệu điện tử thế nào?

Bộ luật TTHS năm 2015 quy định phương tiện điện tử phải được thu giữ kịp thời, đầy đủ, mô tả đúng thực trạng và niêm phong ngay sau khi thu giữ. Việc niêm phong, mở niêm phong được tiến hành theo quy định của pháp luật.

Trường hợp không thể thu giữ phương tiện lưu trữ dữ liệu điện tử thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng sao lưu dữ liệu điện tử đó vào phương tiện điện tử và bảo quản như đối với vật chứng, đồng thời yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan lưu trữ, bảo toàn nguyên vẹn dữ liệu điện tử mà cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã sao lưu và cơ quan, tổ chức, cá nhân này phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Phương tiện, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử... bị thu giữ, tạm giữ hoặc bị niêm phong phải được bảo quản nguyên vẹn. Người nào phá hủy niêm phong, tiêu dùng, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu hoặc hủy hoại phương tiện, tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự.

Theo Tạp chí Điện tử

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Tin mới cập nhật

Tin đọc nhiều

Áp giá sàn vé máy bay nội địa - Được và mất dưới 'lăng kính' của những người trong cuộc

Áp giá sàn vé máy bay nội địa - Được và mất dưới 'lăng kính' của những người trong cuộc

Hà Nội: Sau 21/9 sẽ bỏ phân 3 vùng để quản lý theo nguy cơ của dịch COVID-19

Hà Nội: Sau 21/9 sẽ bỏ phân 3 vùng để quản lý theo nguy cơ của dịch COVID-19

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Việt Nam sẽ chỉ có 1 ứng dụng phòng, chống dịch COVID-19

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: Việt Nam sẽ chỉ có 1 ứng dụng phòng, chống dịch COVID-19

Mì Hảo Hảo chứa chất cấm Ethylene Oxide - Bộ Công Thương phải báo cáo Thủ tướng trước ngày 7/9

Mì Hảo Hảo chứa chất cấm Ethylene Oxide - Bộ Công Thương phải báo cáo Thủ tướng trước ngày 7/9

Bộ Quy tắc ứng xử mạng xã hội chuẩn hóa hành vi người dùng

Bộ Quy tắc ứng xử mạng xã hội chuẩn hóa hành vi người dùng

Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số

Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số

Những rủi ro đầu tư condotel nhìn từ thông báo chấm dứt chi trả của Cocobay Đà Nẵng

Những rủi ro đầu tư condotel nhìn từ thông báo chấm dứt chi trả của Cocobay Đà Nẵng

Chỉ số nộp thuế sẽ tiếp tục cải thiện khi áp dụng hóa đơn điện tử

Chỉ số nộp thuế sẽ tiếp tục cải thiện khi áp dụng hóa đơn điện tử

Chính phủ điện tử được kỳ vọng bứt phá khi vai điều hành sang Bộ TT&TT

Chính phủ điện tử được kỳ vọng bứt phá khi vai điều hành sang Bộ TT&TT

Ứng dụng công nghệ khai thác tối đa lợi thế của Du lịch Việt Nam

Ứng dụng công nghệ khai thác tối đa lợi thế của Du lịch Việt Nam

Video xem nhiều

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Geneva Motor Show 2020: Bentley hé lộ siêu xe Bacalar triệu đô

Geneva Motor Show 2020: Bentley hé lộ siêu xe Bacalar triệu đô

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Làm thế nào để nâng cao tương tác giữa loa và phòng nghe hiệu quả

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019