Châu Âu: Sản lượng điện từ năng lượng tái tạo đã vượt điện than

Tổ chức nghiên cứu về khí hậu Sandbag hợp tác với tổ chức nghiên cứu Agora Energiewende vừa công bố báo cáo thường niên “Lĩnh vực điện châu Âu năm 2019”. Trong đó một số điểm đáng chú ý như lần đầu tiên tổng sản lượng điện sản xuất tại châu Âu từ năng lượng tái tạo (gió, mặt trời) đã vượt mặt điện từ than đá, thêm 2 quốc gia cam kết nói không với điện than…

O'MEGA1, nhà máy điện mặt trời đầu tiên ở châu Âu dựa trên công nghệ năng lượng mặt trời nổi.

Năm 2019, điện gió và điện mặt trời đã cung cấp 18% (569 TWH- terawatt giờ) sản lượng điện của EU trong khi sản lượng điện từ điện than chỉ là 15% (469 TWh). Chỉ 5 năm trước đây, sản lượng điện than ở EU vẫn gấp đôi sản lượng điện gió và điện mặt trời.

Chỉ trong một năm qua, sản lượng điện than đã giảm 24% ở EU và hiện chưa bằng một nửa so với sản lượng năm 2007. Điều đó đã giúp giảm 12% phát thải CO2 của lĩnh vực điện châu Âu năm 2019-là mức giảm lớn nhất từ năm 1990. Nhiều nước ở Tây Âu có mức giảm cao hơn trong khi các nước Đông Âu có mức giảm khiêm tốn hơn.

Trong đó, một nửa mức giảm của sản lượng điện than được thay thế bằng điện gió và điện mặt trời và một nửa lượng giảm được thay thế bởi điện khí. Sản lượng điện gió và điện mặt trời tăng do công suất mới lắp đặt tăng lên và sản lượng điện khí tăng khi giá CO2 cao hơn và giá khí thấp đã thúc đẩy cạnh tranh của các nhà máy điện khí so với điện than.

Từ 2010 đến 2019, tỷ trọng điện than trong cơ cấu nguồn điện đã giảm 10 điểm phần trăm trong khi điện gió và điện mặt trời tăng 13 điểm phần trăm. Sự chuyển dịch của châu Âu đã tránh được sự phụ thuộc vào điện khí: mặc dù sản lượng điện khí tăng lên trong năm 2019 nhưng tỷ trọng điện khí năm 2019 vẫn thấp hơn năm 2010 là 1 điểm phần trăm và chỉ có 7 GW công suất điện khí mới được đưa vào vận hành ở châu Âu tính từ năm 2014. Đáng lưu ý là các nước có sản lượng điện gió và điện mặt trời tăng lớn nhất cũng có sản lượng điện than giảm lớn nhất.

Năm 2019, công suất điện gió tăng khoảng 14 GW, là mức cao thứ hai trong lịch sử, và công suất điện mặt trời tăng khoảng 17 GW, gấp đôi so với năm trước. Trong khi đó, kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng hỗ trợ năng lượng tái tạo hơn là nhiên liệu hoá thạch. Năm 2019 giá đấu thầu điện gió ngoài khơi ở Anh và điện mặt trời ở Bồ Đào Nha xuống mức thấp kỷ lục khi giá còn thấp hơn cả giá bán buôn. Các hiệp hội thương mại điện gió và điện mặt trời ở châu Âu dự báo công suất lắp đặt mới sẽ tăng lên trong thời gian tới.

Năm 2019, có thêm hai quốc gia châu Âu cam kết loại bỏ nhiệt điện than là Hy Lạp và Hungary tuyên bố sẽ lần lượt loại bỏ nhiệt điện than vào năm 2028 và 2030, nâng tổng số quốc gia EU nói không với điện than vào năm 2030 lên 20 nước. Năm 2019 cũng chứng kiến việc thành lập Uỷ ban Than của Czechia với nhiệm vụ đưa ra thời điểm loại bỏ nhiệt điện than.

Theo ông Dave Jones - chuyên gia phân tích về điện tại Sandbag: “Châu Âu đang dẫn đầu thế giới trong việc nhanh chóng thay thế điện than bằng điện gió và điện mặt trời, và kết quả là phát thải CO2 trong lĩnh vực điện đã giảm nhanh chóng. 30% trong tổng phát thải từ nhiên liệu hoá thạch toàn cầu đến từ điện than, cho nên cần tập trung ngay vào việc chuyển dịch khỏi nhiệt điện than ở tất cả các nước. Châu Âu đã trở thành một nơi thử nghiệm nhằm thay thế điện than bằng điện gió và điện mặt trời, và kết quả đạt được sẽ tạo sự đảm bảo cho các nước rằng họ cũng có thể đẩy nhanh quá trình loại bỏ nhiệt điện than.”

Có thể thấy rằng, xu thế đầu tư và xây dựng các nhà máy điện sử dụng năng lượng sạch đang chiếm lĩnh vị trí chủ đạo và không thể thay thế. Các quốc gia châu Âu đang là lực lượng tiên phong trên thế giới với những hoạt động vì một môi trường trong sạch cho trái đất. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia châu Á có những thành tựu vượt bậc trong năm 2019 về phát triển năng lượng tái tạo được các tổ chức và các quốc gia châu Âu đánh giá cao.