Thanh toán không tiền mặt và những dấu ấn đáng chú ý tại Việt Nam

Phương thức thanh toán không tiền mặt đã trở nên phổ biến với mọi người dân từ thành thị đến nông thôn, từ khối tư nhân đến khối dịch vụ công, từ thanh toán hóa đơn đến mua sắm trực tuyến hay tại cửa hàng. Các hình thức thanh toán không tiền mặt cũng ngày càng phong phú từ thanh toán thẻ truyền thống đến các phương thức mới như mã QR, thanh toán không tiếp xúc, eVoucher. Tăng trưởng thanh toán không tiền mặt năm sau luôn cao hơn năm trước.

Thanh toán hóa đơn đang ‘hái quả ngọt’

Thanh toán hóa đơn là lĩnh vực thể hiện sự quyết tâm mạnh mẽ trong đổi mới cơ cấu thanh toán. Bằng cách dừng hẳn đội ngũ thu hộ tận nhà để chuyển sang kết nối với các đơn vị chuyên môn như ngân hàng, trung gian thanh toán, hoạt động thanh toán điện tử đã sớm gặt hái những thành công.

Đầu tiên có thể kể đến là thành tích từ Tổng công ty Điện lực miền Bắc, tỷ lệ khách hàng thanh toán tiền điện không sử dụng tiền mặt tính đến hết tháng 4/2023 đạt 85,11%, vượt 5,84% so với chỉ tiêu EVN đề ra trong năm 2023; doanh thu qua kênh thanh toán không tiền mặt đạt tỷ lệ 96,34%. Trong khi đó, với việc triển khai đồng bộ các giải pháp về thu tiền điện không dùng tiền mặt, trong năm 2022, tỷ lệ khách hàng thanh toán tiền điện không dùng tiền mặt của Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) đạt 98%, vượt kế hoạch Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giao 13%.

Là đơn vị dẫn đầu về thanh toán hóa đơn nhiều năm qua, Payoo triển khai các hình thức thanh toán điện, nước, điện thoại, truyền hình, internet,… trực tiếp tại cửa hàng và thông qua các đối tác thanh toán trực tuyến như ví điện tử, ứng dụng ngân hàng. Tính đến nay Payoo đã chủ động kết nối và chia sẻ nền tảng này đến hơn 40 ngân hàng và cung cấp cho nhiều ví điện tử khác trên thị trường (Moca, ZaloPay, ShopeePay,…).

Số liệu từ Payoo cho thấy, thanh toán hóa đơn có sự chuyển dịch từ thanh toán trực tiếp sang trực tuyến kể từ ngay sau dịch. Cụ thể, năm 2019, người dân vẫn giữ thói quen thanh toán hóa đơn tại cửa hàng gần nhà - chiếm hơn 80% tỷ trọng, trong khi thanh toán trực tuyến chỉ đạt gần 20%. Khi dịch bệnh bùng nổ, người dân bị buộc phải chuyển sang thanh toán trực tuyến và dần quen thuộc với phương thức thanh toán này nhờ tính tiện lợi và nhanh chóng. Tỷ lệ thanh toán hóa đơn trực tuyến tăng đều theo từng năm, đến nay đã tăng gần gấp 3 lần so với trước dịch.

Cả khối tư nhân và dịch vụ công đều tham gia vào cuộc đua

Thanh toán không tiền mặt cho khối tư nhân tăng trưởng rõ rệt hơn bao giờ hết qua từng quý. Cụ thể 6 tháng đầu năm 2023, tuy nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, nhưng điểm sáng là thanh toán điện tử vẫn tăng trưởng nhanh chóng ở mọi hoạt động từ mua sắm, ăn uống và chăm sóc sức khỏe.

Ở lĩnh vực F&B, thanh toán không tiền mặt nửa đầu năm 2023 so với cùng kỳ tăng gấp đôi về số lượng và 25% về giá trị. Trong khi đó, lĩnh vực siêu thị ghi nhận sự tăng trưởng 64% về số lượng và 32% về giá trị so với cùng kỳ.

Một xu hướng rõ nét trong năm nay là sự quan tâm của người trẻ trong việc chăm sóc vẻ ngoài cũng như cải thiện sức khỏe bên trong. Các lĩnh vực thời trang, trang sức và phụ kiện đã tăng gấp 3 về số lượng và gấp đôi về giá trị, trong khi làm đẹp, mỹ phẩm tăng 1,5 lần về số lượng và 2 lần về giá trị.

Người dân cũng chú ý nhiều đến rèn luyện sức khỏe thông qua các hoạt động thể thao, chạy bộ. Theo đó 6 tháng đầu năm nay, hệ thống Payoo ghi nhận hơn 65.000 lượt đăng ký mua các gói tập, các loại BIB chạy và các hoạt động chạy xe đạp phong trào.

Song song với khối tư nhân, khối dịch vụ công, học phí, viện phí cũng đạt những bước tiến lớn. Ví dụ ở mảng học phí, từ năm học mới 2022-2023, nhờ sự tham gia của nhiều ngân hàng trong việc tích hợp giải pháp thanh toán học phí của Payoo vào ứng dụng ngân hàng, tăng trưởng thu học phí không tiền mặt đã có sự bứt tốc đáng kể. So sánh giữa năm 2022 và 2023, giao dịch thu hộ học phí qua nền tảng trực tuyến tăng gấp 7 lần, trong đó qua kênh ngân hàng tăng hơn 8 lần. Giao dịch trực tiếp tại cửa hàng cũng tăng gần 2,5 so với cùng kỳ năm ngoái. Hiện tại, Payoo đang tích hợp dịch vụ hỗ trợ thu hộ học phí trên ứng dụng của 14 ngân hàng, ví điện tử, thanh toán cho hơn 3.000 trường từ mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh. Nhiều hình thức thanh toán mới cũng ra đời như quét mã QR trên phiếu báo học phí giúp phụ huynh thanh toán tiện lợi, nhanh chóng.

Ở lĩnh vực viện phí, Payoo phối hợp với nhiều đối tác triển khai dịch vụ thanh toán cho hơn 30 bệnh viện bao gồm BV Chợ Rẫy, BV Đại học Y Dược, BV Răng Hàm Mặt, BV Y học Cổ truyền, BV Nguyễn Tri Phương, BV Quân Y 175, BV Ung bướu,... Tăng trưởng giao dịch thanh toán viện phí qua Payoo tăng gấp 3 lần số lượng, gấp 2 lần giá trị so với cùng kỳ năm trước. Bệnh nhân và người nhà đã có thể lựa chọn đặt hẹn và thanh toán phí khám chữa bệnh thuận tiện với đa dạng các phương thức khác nhau: thẻ nội địa, thẻ quốc tế, quét mã QR qua ứng dụng ngân hàng, ví điện tử.

Trong nhóm dịch vụ công, bên cạnh Cổng dịch vụ công quốc gia, Payoo cung cấp dịch vụ thanh toán cho các Sở, ban, ngành địa phương, hỗ trợ địa phương phục vụ tốt cho người dân đối với các dịch vụ hành chính công. Sau thời gian triển khai, Payoo nhận thấy mức tăng trưởng giao dịch không tiền mặt ấn tượng ở các đơn vị này, gấp 2,3 lần về số lượng và 1,8 lần về giá trị so với cùng kỳ. Điều này chứng tỏ, nỗ lực của chính phủ và các ngân hàng, tổ chức tài chính, trung gian thanh toán trong việc thúc đẩy người dân thanh toán không tiền mặt đã bước đầu đạt kết quả khả quan.

QR dẫn đầu, Contactless tiến nhanh

Trong các phương thức thanh toán không tiền mặt, thì thanh toán tiếp xúc qua QR và thẻ Contactless ngày càng trở nên phổ biến đối với người dùng do sự tiện lợi và tính an toàn.

Thông tin của Vụ Thanh toán cho biết, tính đến cuối tháng 3/2023, thanh toán qua QR code tăng mạnh mẽ nhất với 160,7% về số lượng và 43,8% về giá trị; qua POS tăng 37,5% về số lượng và 32% về giá trị. Trong đó, chỉ tính riêng nền tảng thanh toán Payoo, giá trị thanh toán QR qua mạng lưới đối tác trong quý I vừa qua trên cả 2 kênh online và qua POS đã tăng trưởng gấp 2 lần so với cùng kỳ năm trước. Tỷ trọng thanh toán QR trong các hình thức thanh toán ở nhiều lĩnh vực vượt hơn 30%.

Trong đó, top 5 lĩnh vực có số lượng giao dịch QR nhiều nhất theo thứ tự là: Dịch vụ ăn uống; Thời trang, mỹ phẩm; Siêu thị và cửa hàng tiện lợi; Nội thất và đồ dùng gia đình, Cửa hàng bán lẻ khác.

Thanh toán không tiếp xúc bằng thẻ vật lý qua công nghệ giao tiếp trường gần (NFC) cũng tăng trưởng ấn tượng, trong vòng 6 tháng đầu năm nay đã đạt gấp 3 lần so với cùng kỳ năm trước

Để có được những con số ấn tượng trên cũng phải kể đến sự đóng góp tích cực từ các ngân hàng đã nhanh chóng phát hành thẻ thanh toán không tiếp xúc, các tổ chức thẻ nỗ lực khuyến khích người dân trải nghiệm hình thức thanh toán mới thông qua chương trình khuyến mãi.

Việc thanh toán bằng thẻ không tiếp xúc ngày càng phổ biến nhờ bản thân cả nhà bán hàng và khách hàng đều nhận ra những ưu điểm của hình thức thanh toán này: tốc độ xử lý nhanh chóng, giao dịch thuận tiện và tính an toàn, bảo mật.

Từ năm 2021 đến 2023, Payoo phối hợp với các tổ chức thẻ quốc tế và Việt Nam như Mastercard và Napas tổ chức nhiều chương trình ưu đãi dành cho thẻ không tiếp xúc như: chương trình ưu đãi tập trung của Mastercard tại hệ thống AEON MALL toàn quốc và các chuỗi cửa hàng thực phẩm, nhà thuốc, thời trang, ăn uống; ưu đãi khi thanh toán hóa đơn trên website và ứng dụng Payoo; ưu đãi giảm giá khi mua hàng tại các cửa hàng tiện lợi Ministop, FamilyMart và chuỗi F&B Highlands Coffee, ưu đãi giảm giá đến 30% dành cho chủ thẻ Napas tại AEON MALL, giảm giá hấp dẫn khi mua sắm hàng công nghệ tại ShopDunk, Hoàng Hà Mobile hoặc chuỗi cửa hàng trang sức PNJ,…

Đại diện Mastercard cho biết, các chương trình ưu đãi được triển khai thường niên với Payoo là nỗ lực của tổ chức tnày trong việc mang lại những trải nghiệm tuyệt vời cho các chủ thẻ tại Việt Nam khi tận hưởng ưu đãi nhân các dịp lễ trong năm như Black Friday, 30/4 và cao điểm mua sắm cuối năm. Các chiến dịch này cũng là một phần trong cam kết bền vững của Mastercard nhằm củng cố niềm tin vào việc áp dụng thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam.

eVoucher góp phần gia tăng sự đa dạng cho xã hội không tiền mặt

Đường đua thanh toán không tiền mặt không thể không kể đến quà tặng số. Hình thức này mới nổi gần đây, góp phần vào công cuộc tiến đến không tiền mặt của toàn xã hội.

Đối với doanh nghiệp, quà tặng số đơn giản và tiết kiệm hơn, còn đối với gười dùng, quà tặng số văn minh, hiện đại hơn, có thể quy đổi theo đúng nhu cầu của mình trong một danh mục quà tặng rộng khắp với hàng trăm thương hiệu.

Việc mọi người quan tâm, cảm ơn nhau bằng những món quà được “số hóa” cũng góp phần giúp câu chuyện không dùng tiền mặt của xã hội thêm phần thú vị. Là một trong những đơn vị nhận thấy định hướng đó, Payoo cung cấp các giải pháp công nghệ liên quan đến quà tặng số để giúp doanh nghiệp tối ưu hóa các kế hoạch quà tặng dành cho nhân viên, tri ân đối tác, khuyến mãi cho khách hàng,...

Giải pháp quà tặng số Watane giúp người dùng cuối đổi eVoucher để sử dụng thanh toán hóa đơn, mua mã thẻ cào và sử dụng để thanh toán khi đi ăn uống, mua sắm tại hơn 200 thương hiệu. Đi cùng với kho quà tặng số, Payoo cung cấp giải pháp: eVMS để doanh nghiệp tạo chiến dịch tặng quà, theo dõi báo cáo thống kê hiệu quả chiến dịch, qua đó đáp ứng nhu cầu cao của nhóm khách hàng doanh nghiệp hiện tại trong việc tiết kiệm thời gian lựa chọn quà tặng, tối ưu chi phí mua sắm và số hóa trải nghiệm khách hàng.

Theo Payoo, nền tảng này đang ngày càng bổ sung thêm nhiều hình thức mới, đa dạng danh mục thương hiệu đổi quà để giúp người dùng có nhiều lựa chọn quà tặng phong phú hơn.

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng