Giao thoa Đông và Tây trong các tác phẩm văn học trinh thám hiện đại

Đây là lần đầu tiên Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức một chương trình tọa đàm về văn học trinh thám. Sự kiện này được thực hiện nhân dịp nhà văn trinh thám Nauy Oystein Torsrud sang giao lưu với độc giả Việt Nam theo lời mời của Công ty sách Liên Việt (đơn vị chuyển ngữ và phát hành tiểu thuyết “Cơn bão” của ông), cũng như lần đầu tiên tiểu thuyết trinh thám Việt Nam “Trại Hoa Đỏ” của nhà văn Di Li được Công ty TNHH Truyền hình số Vệ tinh Việt Nam ( K+) chuyển thể thành Premium Original Series.

Tọa đàm với chủ đề “Văn học trinh thám hiện đại, giao thoa Đông và Tây”.

Trong các thể tài văn học giải trí, văn học trinh thám luôn được coi là một thể loại đặc biệt. Với độc giả Việt, các sách trinh thám, ly kỳ có một chỗ đứng quan trọng, tuy không phải lúc nào cũng ồn ào. Văn học trinh thám Việt Nam đã bắt đầu nhen nhóm từ những năm 30 của thế kỷ trước với sự xuất hiện của những nhà văn như Phạm Cao Củng, Thế Lữ.

Hiện nay, số lượng các nhà văn viết trinh thám ngày càng tăng lên. Nguyên nhân là do trinh thám hiện đại đã trở nên vô cùng khác biệt so với truyền thống truyện điều tra thám tử - tội phạm kinh điển. Ngày nay, một tác phẩm trinh thám bất kỳ đều có thể chuyển tải những giá trị nhân văn. Yếu tố trinh thám đã được các nhà văn, các nhà làm phim trên khắp thế giới khai thác như một công cụ đắc lực để truyền tải các thông điệp nghệ thuật.

Không chỉ gia tăng số lượng các nhà văn viết trinh thám mà sự quan tâm về mặt chuyên môn cho thể loại này cũng được tăng lên. Bên cạnh đó, các kỹ thuật xây dựng nhân vật, cốt truyện của văn học trinh thám hiện đại đều rất đặc sắc, dễ áp dụng cho mọi thể loại hư cấu khác, để các tác giả chuyên nghiệp và bán chuyên có thể khai thác mạnh mẽ cho nghiệp vụ của mình.

Tuy nhiên hầu như chưa có một cuộc tọa đàm nào hoàn chỉnh về văn học trinh thám tại Việt Nam đề cập đến những tiêu chí của dòng văn học này cũng như dòng chảy mới của văn học trinh thám Đông và Tây.

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều, chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam, cho biết người Việt mê đọc thể loại văn học trinh thám, nếu có những tác giả viết tốt thì nền văn học nhìn chung sẽ được hưởng lợi. Nhà văn cũng đưa ý tưởng về khả năng tổ chức những cuộc thi riêng cho các thể loại trinh thám tại Việt Nam.

Tại toạ đàm, hai diễn giả Di Li và Oystein Torsrud đã chia sẻ về văn nghiệp, đặc biệt làm rõ sự khác biệt của văn học trinh thám Đông - Tây. Nhà văn Di Li cho biết, sự logic, tính cách suy lý của phương Tây là điều giúp cho văn học trinh thám phương Tây phát triển mạnh. Với lượng dân cư không quá lớn, nhưng trinh thám Bắc Âu như Thuỵ Điển, Na Uy, Đan Mạch… có thể bán được hàng triệu bản.

Còn ở Châu Á, các nước có thể loại văn học trinh thám phát triển có thể kể đến là Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… Văn học trinh thám đã chuyển giai đoạn từ trinh thám cổ điển sang trinh thám hiện đại. Ngày nay các vấn đề như bạo lực học đường, tội phạm công nghệ cao, bắt nạt qua mạng xã hội… đều đã phảng phất có trong văn học Việt.

Nhà văn Di Li nhấn mạnh, các kỹ thuật điều tra hiện đại sẽ giúp cho văn học trinh thám chuẩn chỉ hơn trước đòi hỏi và nhu cầu của độc giả. Đặc biệt, các kỹ thuật của thể loại này có thể áp dụng tốt cho mọi dạng tiểu thuyết khác.

Nhà văn Oystein Torsrud cho biết việc xuất bản sách ở Na Uy không phải là điều dễ dàng bởi các NXB đều khó tính và khắt khe. Tuy nhiên đó là động lực để văn học trinh thám Na Uy phát triển. Ông đã chọn tác phẩm đầu tay “ Cơn bão” để chào sân ở thị trường Việt Nam. Ông cho rằng lý do của sự phát triển nằm nhiều ở việc các nhà văn quan tâm đến các vấn đề của xã hội bản địa đương đại, cố gắng truyền tải điều ấy qua tác phẩm. Và đây là một bài học kinh nghiệm cho các nền văn học khác.

Đại diện truyền hình K+ cho biết, sẽ đẩy mạnh các dự án săn tìm, chuyển thể điện ảnh đối với văn học Việt Nam trong tương lai gần. Trong đó, các tác giả trẻ của Việt Nam sẽ là một nguồn ý tưởng vô cùng phong phú.

Nhà văn trẻ Đức Anh cho rằng sự ảnh hưởng của văn học nước ngoài, đặt biệt là văn hóa trinh thám phương Tây đến văn học Việt Nam qua ba yếu tố: Văn phong, cách đặt vấn đề và cách tư duy tổ chức cốt truyện. Để có một tương lai mạnh hơn, văn học Việt Nam sẽ phát huy yếu tố bản địa, kết hợp với các kỹ thuật học được từ các nền văn học phát triển.

Ngày nay các độc giả trẻ đều mong muốn các tác giả trẻ Việt Nam sẽ mang nhiều cái tình, cách nói chuyện, các bối cảnh và đặc biệt là các vấn đề của đất nước trong quá khứ, vào văn học  trinh thám như một công cụ để diễn đạt các quan điểm nghệ thuật.

Buổi toạ đàm còn nhận được sự trao đổi của nhiều nhà lý luận phê bình, nhà văn và nhà báo. Các diễn giả và khán giả đồng tình rằng văn học trinh thám Việt Nam đang rất có tương lai rộng mở với sự ủng hộ của Hội nhà Văn Việt Nam, các doanh nghiệp và đặc biệt là đông đảo độc giả .

Theo Tạp chí Điện tử & Ứng dụng