Mục tiêu xe ô tô điện đe doạ nghiêm trọng đến thị trường lao động Nhật Bản

Ô tô điện (EV) đang trở thành biểu tượng cho sự đột phá trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và xu hướng chuyển đổi của ngành công nghiệp ô tô thông qua công nghệ.

Nhưng đối với Nhật Bản là nước có thành công về kinh tế dựa vào những chiếc ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel, việc xóa bỏ dần các xe chạy động cơ đốt trong sẽ đi đôi với sự cắt giảm việc làm mạnh mẽ.

Nhật Bản mong muốn tất cả ô tô mới sản xuất sẽ là xe điện vào giữa những năm 2030, một mục tiêu đầy tham vọng đối với một quốc gia mà ô tô chạy hoàn toàn bằng xăng chiếm khoảng 60% lượng ô tô bán ra trên toàn quốc, hơn 30% là xe hybrid (loại xe lai chạy bằng cả xăng và điện), trong khi tổng số xe chạy bằng điện hoàn toàn, xe lai sạc điện ngoài và xe chạy bằng pin nhiên liệu chỉ chiếm tỷ lệ 1%.

Với mục tiêu chuyển hoàn toàn sang sản xuất xe điện vào năm 2035 đang đe doạ nghiêm trọng đến thị trường lao động Nhật Bản.

Giữa bối cảnh ô tô đang tạo ra 16% lượng khí thải carbon dioxide (CO2) của Nhật Bản, việc giảm thiểu khí CO2 trong ngành công nghiệp này là rất cần thiết.

Việc áp dụng rộng rãi mô hình xe điện sẽ đòi hỏi phải có nhiều tiến bộ về công nghệ hơn, chẳng hạn như giảm chi phí pin xuống 100 USD/kW giờ hoặc ít hơn vào năm 2030, từ mức tương ứng hiện tại là khoảng 150 USD/kWh.

Sự chuyển đổi khỏi ô tô chạy bằng xăng đang bắt đầu lan rộng trên phạm vi toàn cầu, trong đó Hà Lan và Vương quốc Anh là một trong những quốc gia đặt mục tiêu cấm hoàn toàn ô tô chạy xăng vào năm 2030. Xu hướng này đã khơi mào một cuộc chạy đua toàn cầu để phát triển công nghệ EV.

Cuộc cách mạng xe điện đã mang lại cho nhà sản xuất ô tô Mỹ Tesla giá trị vốn hóa thị trường vượt cả công ty ô tô Toyota Motor, trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc như CATL đã dẫn đầu thị trường pin cung cấp cho xe điện. Và Nhật Bản không thể đứng ngoài cuộc đua này.

Tuy nhiên, cơ cấu ngành công nghiệp dựa trên việc sản xuất các loại ô tô chạy nhiên liệu hóa thạch truyền thống từ lâu đã là động lực chính thúc đẩy nền kinh tế Nhật Bản, và chính điều đó sẽ khiến cho việc chuyển đổi trở nên khó khăn.

Ông Akio Toyoda, Chủ tịch Toyota Motor kiêm Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, cho rằng mục tiêu chuyển đổi ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản khó có thể đạt được nếu không có sự đột phá trong đổi mới công nghệ.

Tại Nhật Bản, hiện có tới 910.000 người làm việc trong ngành công nghiệp ô tô, trong đó có 690.000 việc làm thuộc các lĩnh vực liên quan đến phụ tùng xe. Mỗi chiếc ô tô chạy bằng xăng bao gồm khoảng 30.000 bộ phận, trong khi một chiếc EV không động cơ chỉ chứa khoảng một nửa số phụ tùng đó. Điều này cũng dấy lên quan ngại về tình trạng mất việc làm của lao động trong ngành sản xuất ô tô khi lĩnh vực này được điện khí hóa.

Một chuyên gia mua bán và sáp nhập của Nhật Bản cho biết, các câu hỏi tư vấn về việc bán lại doanh nghiệp từ các công ty nhỏ và vừa chuyên sản xuất các bộ phận và động cơ ô tô đang gia tăng.

Shigenobu Nagamori, Chủ tịch của công ty sản xuất động cư ô tô Nidec (Nhật Bản), dự đoán rằng, giá ô tô chạy nhiên liệu thông thường sẽ giảm 80% vào năm 2030, khi xe điện chiếm một nửa thị trường. Một nhà phân tích khác tính toán rằng, Nhật Bản sẽ mất tới 200.000 việc làm nếu tất cả ô tô sản xuất ra chạy hoàn toàn bằng điện hoặc chạy bằng pin nhiên liệu.

Nhật Bản đang thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực đón đầu tương lai như pin lưu trữ nhằm chuyển đổi cơ cấu của ngành công nghiệp ô tô nước này, đồng thời cố gắng tạo ra các cơ hội việc làm mới trong các lĩnh vực như phát triển cơ sở hạ tầng sạc điện. Ngoài ra, Chính phủ Nhật Bản cũng sẽ hỗ trợ các nhà cung cấp phụ tùng nhỏ và vừa thích nghi và chuyển đổi.

Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, Hiroshi Kajiyama nhấn mạnh: “Chúng tôi muốn tạo ra một nền kinh tế Nhật Bản có sự cân bằng trong phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường”.

Trong khi đó, một tổ chức tư vấn thuộc Chính phủ Đức hồi tháng 1/2020 đã dự báo tình huống xấu nhất là nước này có thể mất khoảng 410.000 việc làm trong các ngành liên quan đến ô tô vào năm 2030 do điện khí hóa ô tô. Con số này tương đương khoảng một nửa số việc làm hiện tại trong ngành công nghiệp ô tô là khoảng 800.000 việc làm.

Theo Tạp chí Điện tử