Sự thiếu linh hoạt và chủ động của cơ quan quản lý khiến giá xăng gây 'sốc' với thị trường

Theo Điều 27, Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định về thời gian điều chỉnh giá xăng dầu là ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định thời gian điều hành giá xăng dầu cho phù hợp.

Thị trường thế giới đã có những biến động mạnh trong thời gian gần đây.

Tuy nhiên, đợt điều chỉnh giá lần này (ngày 11/2) đã chậm 10 ngày so với thông thường, do ngày 1/2 rơi vào mùng 1 Tết và theo Nghị định 95 sẽ chuyển sang kỳ điều hành tiếp theo.

PGS. TS Đinh Trọng Thịnh (học viện Tài chính) cho rằng, nếu kỳ điều hành đầu tháng 2 vẫn diễn ra bình thường hoặc Bộ Công Thương linh hoạt khi thị trường bất thường, thì biên độ tăng giá xăng sẽ không "sốc" như vậy và cũng không có tình trạng găm hàng, chờ tăng giá như đã thấy thời gian qua.

"Nếu chúng ta điều hành linh hoạt hơn, điều chỉnh xăng dầu vào ngày mùng 2 hoặc mùng 3 thì sẽ không có hiện tượng này", ông Thịnh nói.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Tiến Thỏa - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, hiện nay, Việt Nam áp dụng cơ chế điều hành giá theo quy trình 10 ngày một lần, trong khi đó, tất cả các doanh nghiệp đều đã biết tình hình giá cả thế giới. Vì vậy, nếu giá thế giới tăng và nhà nước điều hành giá, họ sẵn sàng găm hàng lại.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại cuộc họp ngày 9/2 mới đây cũng đã cho rằng, cần có sự linh hoạt hơn trong điều hành giá xăng dầu", như không nhất thiết phải chờ đúng 10 ngày như quy định, mà có thể 3 hoặc 5 ngày điều chỉnh. Bộ Công Thương sẽ báo cáo Chính phủ, đề nghị cho phép Liên Bộ Công Thương - Tài chính linh hoạt hơn trong điều hành, để giá mặt hàng này tiệm cận thế giới.

Giá xăng tăng cao ở mức kỷ lục có thể gây ra những tác động lớn tới ngành vận tải, giá cả hàng hóa tiêu dùng, chi phí kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp…, đặc biệt trong khi những tác động của dịch bệnh COVID-19 vẫn còn đó.

Đương nhiên, việc giá xăng tăng mạnh cũng xuất phát từ giá dầu thô thế giới tăng cao lên gần 100 USD/thùng, cùng với việc nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn cắt giảm công suất vừa qua khiến nguồn cung thiếu hụt.

Song, ngoài sự thiếu linh hoạt trong điều hành như các chuyên gia nhận định, không thể không bàn đến những bất cập trong việc dự trữ lưu thông xăng dầu.

Các cơ quan quản lý đã không có phương án để ứng phó để giảm "chấn" khi tăng giá xăng dầu.

Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu trước đây yêu cầu doanh nghiệp đầu mối phải đảm bảo dự trữ lưu thông 30 ngày; doanh nghiệp sản xuất dự trữ 30-60 ngày, phòng khi có sự cố bất ngờ, như sự cố Nghi Sơn giảm công suất vừa qua, để tránh đứt gãy nguồn cung, đảm bảo phục vụ thị trường.

Tuy nhiên, tại Nghị định 95 có hiệu lực từ đầu năm nay, mức dự trữ lưu thông với xăng dầu thành phẩm được rút xuống chỉ còn 20 ngày. Điều này dẫn tới rủi ro thiếu hụt nguồn cung khi các nhà máy lọc hóa dầu trong nước gặp “sự cố”.

Rõ ràng, để thị trường trong nước dần tiếp cận kinh tế thị trường, minh bạch trong quản lý, điều hành, Nghị định 95 cần có những quy định cụ thể hơn về mức tăng giá bao nhiêu %, quỹ bình ổn, sự chủ động của doanh nghiệp khi tăng giá…

Theo Tạp chí Điện tử