Bức xạ điện từ ảnh hưởng tới sức khỏe con người như thế nào?

TS. Tạ Sơn Xuất phát biểu tại Hội thảo Tương thích Điện từ và An toàn Bức xạ Vô tuyến.

TS. Tạ Sơn Xuất, Viện Điện tử - Viễn thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết: "Các nghiên cứu về ảnh hưởng của bức xạ điện từ đến sức khỏe con người luôn được chú trọng. Tuy nhiên, đến nay, đây vẫn là chủ đề đang được thảo luận với nhiều ý kiến trái chiều trong giới khoa học toàn thế giới".

Ảnh hưởng của bức xạ điện từ lên các tế bào sống phụ thuộc vào công suất và tần số của bức xạ. Đối với bức xạ tần số thấp, các hiệu ứng được hiểu rõ nhất là những hiệu ứng tăng nhiệt khi bức xạ được hấp thụ.

Đối với các hiệu ứng nhiệt này, tần số rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến cường độ bức xạ và sự xâm nhập vào con người (ví dụ, sóng vi sóng xâm nhập tốt hơn sóng hồng ngoại).

Có một số nghiên cứu cho rằng, không có bằng chứng trực tiếp về tác động nguy hiểm sóng tần số thấp đối với sức khỏe con người. Chúng ta chấp nhận rộng rãi rằng các trường tần số thấp quá yếu để gây sinh nhiệt, và do đó không thể có tác dụng sinh học.

Các nghiên cứu ở cấp độ tế bào, sử dụng tần số cao hơn chứng minh các tác dụng không mong muốn. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy rằng tại các dải tần của sóng điện từ khác nhau không cho thấy bất kỳ tổn hại DNA nào trên các dòng tế bào khác nhau.

Ví dụ, trong một đánh giá toàn diện, nghiên cứu đã chỉ ra rằng không có bằng chứng liên quan đến tác động gây đột biến trực tiếp của tín hiệu tần số vô tuyến trên các tế bào.

Mặt khác, trong những năm gần đây, có rất nhiều nghiên cứu đưa ra các nhận định trái ngược về tác động sinh hóa hoặc tế bào của trường điện từ. Các tác giả đã chỉ ra rằng các trường điện từ tĩnh hoặc tần số rất thấp có thể dẫn đến các hiệu ứng sinh học liên quan đến sự phân bố lại các ion. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng tác động sinh học của từ trường tần số thấp có thể xâm nhập vào các mô sâu hơn.

Sóng điện từ với tần số rất cao có tác dụng nhiệt và không nhiệt đối với các hệ thống sinh học. Hiệu ứng sinh nhiệt này chủ yếu liên quan đến cường độ sóng điện từ, được biểu thị bằng tốc độ hấp thụ riêng (SAR). Tốc độ hấp thụ riêng SAR được dùng để đo lượng năng lượng tần số vô tuyến được cơ thể hấp thụ khi sử dụng điện thoại di động.

Ủy ban truyền thông liên bangd Mỹ (Federal Communications Commission - FCC) yêu cầu các nhà sản xuất điện thoại di động phải đảm bảo rằng điện thoại của họ tuân thủ giới hạn SAR để đảm bảo an toàn.

Bất kỳ điện thoại di động nào ở hoặc dưới các mức SAR này (nghĩa là, bất kỳ điện thoại nào được bán hợp pháp tại Hoa Kỳ) đều là điện thoại "an toàn". Giới hạn của FCC cho mức SAR là 1.6 W/kg. Hiệu ứng nhiệt hoặc nhiệt độ tăng dẫn đến những thay đổi khác nhau trong các chức năng của tế bào, có thể dẫn đến việc phá hủy tế bào.

Lò vi sóng - Thiết bị không thể thiếu của mỗi gia đình hiện đại. Ảnh minh họa

Ví dụ như việc sử dụng lò vi sóng. Mặc dù lò vi sóng được thiết kế an toàn cao, dẫu vậy khi sử dụng cần để ý tránh tác động không mong muốn. Do lò sử dụng sóng điện từ có tần số dao động trùng với tần số cộng hưởng của nhiều phân tử chất hữu cơ có trong sinh vật và trong thực phẩm, dẫn đến các phân tử hữu cơ hấp thụ vi sóng mạnh.

Nó dẫn đến phân tử protein bị biến tính (tức là thay đổi một số liên kết trong cấu trúc phân tử) trước khi phát nhiệt để làm chín. Điều này cũng nói lên rằng sử dụng thiết bị hay lò vi sóng thì lúc bật "phát sóng" thì cần lùi ra xa vùng có tác động của sóng, cỡ 1 m trở lên, vì các màn chắn không thể chắn hết được sóng. Vi sóng dư tác động lên mô của ta theo hai mức độ:

• Mức nhẹ là làm biến tính một số phân tử protein tro cấu trúc phân tử, nó không "chết" và vẫn tham gia Nếu sai lệch này xảy ra trong phân tử ADN là nơ và quá trình phân bào sau đó sẽ cho ra loạt các tế huyết không đủ mạnh để loại bỏ được những tế bào ung thư.
• Mức nặng là biến tính mạnh, phân tử không còn th lượng phân tử bị biến tính lớn thì tế bào sẽ chết

Khi có nhiều tế bào chết thì được gọi là "bỏng vi sóng". Số tế bào chết nằm xen với tế bào sống và tế bào có protein bị lỗi, và giảm dần khi ra xa nguồn vi sóng. Hiện tượng này cũng có thể xảy ra khi đặt laptop làm việc lên đùi, do quá gần vi sóng dư do laptop phát ra. Tổn thương vi sóng không hiện ra thành vùng rõ như bỏng nhiệt truyền thống, và nhiều người không nhận ra.

Thông thường thì bạch cầu dọn dẹp các tế bào chết, nhưng việc dọn các tế bào lỗi di truyền thì tùy thuộc vào khả năng của hệ thống bạch huyết của từng cá thể, để lại nguy cơ gây ung thư.

Theo Tạp chí Điện tử