GS Tôn Thất Tùng - Người làm rạng danh nền y học Việt Nam được Google doodles tôn vinh hôm nay

GS, Viện sỹ Tôn Thất Tùng - Nhà phẫu thuật lừng danh không chỉ của Việt Nam

GS Tôn Thất Tùng sinh tận mắt chứng kiến cảnh yếu hèn của vua quan ở Huế, người thanh niên trẻ Tôn Thất Tùng không theo nghiệp học làm quan mà quyết định ra Hà Nội học ở trường Bưởi.

Năm 1932, ông học tại trường Y-Dược, một thành viên của Đại học Đông Dương, đóng tại Hà Nội với suy nghĩ đây là nghề “tự do”, không phụ thuộc vào quan lại hay chính quyền thực dân. Ngày ấy, cả Đông Dương chỉ có một trường thuốc duy nhất tại Hà Nội mà người bản xứ không được dự các kỳ thi nội trú.

GS Tôn Thất Tùng cả đời vì nền y học của nhân loại.

Từ đây bắt đầu những năm tháng tự do khám phá và đầy thành công của vị bác sỹ lừng danh. Chỉ tính riêng 10 năm, từ năm 1936 đến năm 1945, ông đã công bố 63 công trình trên các tạp chí y học của Pháp ở Paris và Viễn Đông.

Với thành tựu vượt trội đó, năm 1940, ông được nhà cầm quyền Đông Dương thừa nhận và bổ nhiệm làm Trưởng khoa ngoại Đại học Y Hà Nội khi mới 28 tuổi.

Ông vẫn say mê nghiên cứu khoa học cho đến khi gặp Bác Hồ. Một cách tự nhiên, ông trở thành người chiến sỹ đầy nhiệt huyết với cách mạng. Sau năm 1945, ông được tin tưởng giao nhiệm vụ trực tiếp chăm sóc sức khỏe cho Bác.

Ngày kháng chiến bùng nổ, ông rời bỏ phố thị, hăng hái đưa cả gia đình lên rừng theo kháng chiến. Tại đây, ông là một trong những người chủ chốt đầu tiên đào tạo thầy thuốc, nghiên cứu khoa học và tổ chức lực lượng quân y.

GS Tôn Thất Tùng đã cùng GS Đặng Văn Ngữ nghiên cứu, sản xuất được kháng sinh Penicilline ngay tại chiến trường - một công việc cấp bách đối với kháng chiến mà chưa từng nước nào làm được. Năm 1947, Chính phủ cử ông giữ chức Thứ trưởng Bộ Y tế khi mới 35 tuổi.

Suốt cả cuộc đời gắn bó với y học Việt Nam, với sứ mệnh chữa bệnh cứu người từ những năm tháng kháng chiến cho tới những ngày giải phóng sau này, GS Tôn Thất Tùng đã để lại 123 công trình khoa học có giá trị.

Ông đã góp phần làm rạng danh nền y học Việt Nam, với 2 phát minh khoa học lớn. Đó là phương pháp cắt gan mang tên ông, một công trình khoa học đã được quốc tế công nhận là phương pháp cắt gan có quy phạm và kinh điển, được nhiều nước tiên tiến áp dụng.

Và công trình thứ 2 là những nghiên cứu đầu tiên về hậu quả lâu dài trên con người của chất độc da cam/dioxin, thứ chất độc mà đế quốc Mỹ đã sử dụng trên chiến trường Việt Nam.

Cha đẻ của phương pháp “ghép gan khô”

Từ khi theo học tại trường Đại học Y Hà Nội, chàng sinh viên Tôn Thất Tùng nhanh chóng nhận ra kiến thức của các thầy giáo người Pháp chỉ chú trọng sách vở, rất ít liên hệ tới thực tế khí hậu, con người bản xứ. Vì vậy, ông quyết định học tập và nghiên cứu, tìm hướng đi riêng cho mình.

GS Tôn Thất Tùng - Nhà khoa học làm rạng danh nền y học Việt Nam.

Chiều mùa đông năm 1935, chàng sinh viên 23 tuổi phát hiện các ống mật và mạch máu trong lá gan của một tử thi mà anh đang nghiên cứu đầy ngập những con giun lớn nhỏ. Bằng một cái nạo và những ngón tay khéo léo, anh lần theo và phẫu tích lá gan.

Chỉ trong vòng 15 phút, tất cả ống mật, mạch máu trong gan đã được phơi trần một cách chính xác. Với phát hiện đó, trong bốn năm tiếp theo, ông âm thầm làm một công việc buồn tẻ đến rợn người: phẫu tích 200 lá gan người chết, từ đó hoàn thiện luận án tốt nghiệp bác sỹ y khoa nhan đề “Cách phân chia mạch máu của gan”.

Bản luận án và khám phá chưa từng thấy của chàng sinh viên đã được tặng ngay hai Huy chương Bạc của Liên hiệp Pháp và Đại học Y Paris. Không dừng lại ở đó, năm 1939, lần đầu tiên trên thế giới, Tôn Thất Tùng đã thực hiện thành công cắt gan có kế hoạch: thắt các mạch máu trong gan trước khi cắt.

Theo phương pháp này, chỉ cần nắm vững hệ thống các mạch máu trong gan, ca phẫu thuật sẽ rất đơn giản và an toàn. Trước đó, toàn thế giới cũng đã có 87 trường hợp cắt gan, nhưng là “cắt liều”, gặp mạch máu nào thì buộc lại, và rủi ro với người bệnh là điều rất thường xảy ra.

Đáng tiếc, khi gửi báo cáo tới Viện Hàn lâm phẫu thuật Paris, thành công của ông, do quá mới mẻ, đã bị từ chối. Chàng thanh niên trẻ e ngại, để mãi hơn 20 năm sau đó mới quyết định quay trở lại công việc còn dang dở lúc 27 tuổi.

Ngày 7/1/1961, ông cắt thuỳ gan phải của một ca ung thư sơ phát chỉ vẻn vẹn trong 6 phút. Nếu theo phương pháp cắt gan của giáo sư người Pháp Lortat-Jacob, được giới thiệu năm 1952, thì phải mất 3 đến 4 giờ. Sau khi được đăng tải trên tờ “The Lancet” ở London, công trình của Giáo sư Tôn Thất Tùng đã làm chấn động dư luận.

Trong vòng 1 tháng, hơn 100 nhà phẫu thuật từ Mỹ đến Australia gửi thư xin ông thêm tài liệu, cũng không ít người công kích, phản đối công trình của vị giáo sư người Việt.

Nhưng giờ đây, giáo sư đã vững tin ở thành công và cuối cùng, toàn thế giới đã chấp nhận phương pháp của ông, nghiêng mình gọi ông là “cha đẻ”, là "vị tổ sư" của phương pháp cắt gan có kế hoạch, thường được gọi là phương pháp mổ gan khô hay phương pháp Tôn Thất Tùng.

Năm 1977, Viện Hàn lâm Phẫu thuật Paris tặng GS Tôn Thất Tùng Huy chương vàng phẫu thuật quốc tế Lannelongue, giải thưởng cao quý nhất trong ngành phẫu thuật thế giới, 5 năm mới tặng 1 lần cho một nhà phẫu thuật xuất sắc tại thời điểm đó.

Đến năm 1979, GS Tôn Thất Tùng đã thực hiện khoảng trên 700 ca cắt gan lớn, nhỏ, bỏ xa một nhà phẫu thuật Singapore đứng sau ông cắt hơn 100 ca. Ngày nay, mổ gan khô đã trở thành một trong hai phương pháp cắt gan chính trên toàn thế giới.

Bác sĩ Daniel Jaeck, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phẫu thuật viên quốc tế đánh giá GS Tôn Thất Tùng có một nhân cách lớn lao, trí tuệ uyên bác và kỹ thuật phẫu thuật tuyệt vời: “đối với chúng tôi, GS vẫn là một trong những ông tổ nổi tiếng nhất, tiêu biểu nhất trong phẫu thuật hiện đại về gan; các công trình của GS là nguồn gốc của những tiến bộ lớn lao trong chuyên ngành phẫu thuật trên thế giới”.

GS Tông Thất Tùng được Google tôn vinh hôm nay trên doodles.

Google doodle hôm nay đã tưởng nhớ đến những đóng góp cho nền y học Việt Nam cũng như thế giới bằng hình ảnh trên biểu trưng hôm nay nhân dịp sinh nhất lần 110 của GS, Viện sĩ, Bác sĩ Tôn Thất Tùng.

Theo Tạp chí Điện tử