Người Huế ăn Tết từ rằm tháng chạp

Bảo Trân
08/02/2021 10:57
D

Ở Huế, Tết thường được bắt đầu từ ngày 20 tháng chạp. Với những đại gia đình, Tết đến sớm hơn, ngay từ giữa tháng. Trong trí nhớ của GS.TS Thái Kim Lan (sinh ra ở Huế, sống và giảng dạy triết học tại Đức) vẫn còn đó cảnh người lớn trong nhà họp lại, phân công nhiệm vụ cho từng người để sửa soạn ra sao. Hóa ra, chuẩn bị Tết cũng là cách ăn Tết hào hứng.

Mâm cỗ Tết dâng lên bàn thờ gia tiên của người Huế được chuẩn bị rất kỹ, gồm một mâm hoa quả, một mâm bánh ngọt, một mâm bánh mặn, một mâm thức ăn. Ở những gia đình gia thế ngày trước, người ta không mua đồ ăn ở chợ mà tự tay làm hết.

Qua lời kể của GS.TS Thái Kim Lan, có lẽ không có nơi nào bày nhiều bánh như ngày Tết ở Huế. Ngọt thì có các loại bánh đậu xanh, phục linh, sen tua, hạnh nhân, bánh dừa, bánh thuẫn... Mặn thì có các loại bánh ít đen, ít trắng, bánh lá... Bánh Huế phong phú ở chỗ vừa được gói bằng lá vừa được gói bằng giấy, trông đẹp mắt.

Bánh bèo, bánh lá và chả tôm theo kiểu Huế xưa: chả tôm nặn thành trái quýt chưng trên cành quýt. Ảnh: GS.TS Thái Kim Lan.

Mường tượng cảnh cũ người xưa, trong chất giọng Huế chậm rãi, bà nói như reo khi nhắc tới món tôm chua và chao - rất đặc trưng và rất Huế. Tới nay, dù đã lãng du qua những vùng văn hóa khác, thẳm sâu trong lòng người phụ nữ đã sống hơn nửa đời người này vẫn còn đó thứ "vàng mười" ký ức gắn với những món ăn, hương vị của một thời. Tết này, bà lại tự tay làm một hũ tôm chua, hũ chao đón Tết.

Khác các nơi, để làm món tôm chua ăn với heo luộc, heo quay, người Huế chỉ dùng muối. Tôm chua nhà làm khác tôm chua ngoài chợ ở chỗ vị thuần hơn, thơm hơn. Mùng 1, người Huế ăn chay nên chao trở thành một món đặc biệt quan trọng. Qua chuyện làm tôm chua, làm chao, người nội trợ thể hiện tài năng, thiên phú của mình. Không phải cứ muốn làm ngon mà được.

Mâm cỗ Tết Huế gồm nhiều món, tùy điều kiện từng gia đình mà bày biện, nhưng có mấy món cơ bản. Sau món thịt ngâm và nem, chả khai vị, kế đến là mâm nhỏ ngũ vị gồm tôm chua, thịt kho tàu, tôm rim (hoặc cá chiên), gỏi (gỏi gà trộn hoa chuối/mít/vả/măng).

Món nữa là bát bửu gồm su le, cà rốt, bong bóng heo, nấm đông cô nhồi chả tôm, thịt ba chỉ, tôm, nấm mèo/rơm xào lên... Bánh chưng, bánh tét, dưa món cũng là các món không thể thiếu.

Đạo ẩm thực, triết lý gói - mở

Người Huế không bao giờ bày một mâm cỗ mà thái quá. Nếu tôm chua kích thích dạ dày mau tiêu thì có các loại rau thơm, chuối chát, vả kìm hãm lại.

Bánh sen tua làm bằng hột sen nấu chín quết nhuyễn với đường, ngào khô, vo viên và bọc giấy tua, còn gọi là bánh sen tán.

Hay như món thịt heo kho tàu (kho như thế nào để miếng mỡ còn lại trong veo mới là kho giỏi) phải có măng trộn, vả trộn ăn kèm. "Qua mỗi món ăn, người Huế gửi gắm một triết lý hòa hợp trong đời sống. Đó là một bản hòa điệu giữa thức ăn ngon và cách sống khỏe" - bà Lan nói.

Người Huế cũng rất chuộng cái đẹp. Ngoài ăn bằng vị còn ăn bằng mắt. Thành thử bánh trái, món ăn của Huế đủ màu sắc. Người nội trợ không những nấu ăn ngon mà còn biết trình bày đẹp. Bà Lan ví dụ món dưa món. Cà rốt, su hào, đu đủ, củ cải... không chỉ xắt lát mà còn được tỉa thành những hoa ngọc lan, cúc, hồng... Mỗi lần dọn, dĩa dưa món giống như một dĩa hoa.

Bánh phất đặc biệt trong ẩm thực cung đình, ngày nay hầu như thất truyền và hiếm hoi trong mâm bánh Huế.

Ông bà nói "học ăn, học nói, học gói, học mở" là vì thế. Có khi cái sự nấu nướng mở ra cả một nền văn hóa. Người Huế xưa chú trọng đạo ẩm thực cùng lối sống thẩm mỹ, làm thế nào cũng muốn cho đẹp. Để rồi họ vừa là người thưởng thức hương vị đặc biệt của đời sống, vừa tạo nên vẻ đẹp cho đời sống ngay trong gian bếp của mình.

Người Huế xưa thường uống trà vào ngày Tết. Họ chuộng nhất là hoa mộc và hoa sói vì ướp trà rất thơm. Ngoài ra còn có rượu nếp, rượu gạo và rượu đỏ (rượu chát). Bà Thái Kim Lan vẫn nhớ mạ và bà mình ngày xưa, cứ đến mùa dâu tằm lại ngâm rượu dâu tằm như một thứ rượu chát, năm mới Tết đến lại lấy ra mời khách.

Cây hoa mộc trước nhà từ đường của gia đình.

Không thể về đoàn tụ cùng con cháu bên Đức, bà Lan ở đây, trong căn nhà "xưa như Trái đất" của gia đình với mấy người bà con. Lúc ở Đức, bà vẫn khắc khoải bồn chồn không biết Tết nhất ở nhà ra sao.

Tết năm nay, bàn thờ gia tiên được chăm sóc chu đáo. Được trở lại sống trong không gian ấm nồng hương xưa nghĩa cũ ấy vốn là ước mơ bao lần của bà khi ở Đức thì giờ đây, giấc mơ nhỏ đã thành sự thật. Mùa này, những đóa hoa mộc bắt đầu nở trong khu vườn thời thơ ấu. Ngày mai, bà lại cắp rổ ra vườn hái hoa đặng còn kịp ướp trà đón Tết.

Theo Tạp Chí Điện tử

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Chuyển đổi số để tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng

Chuyển đổi số để tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng

Phát động Cuộc thi ảnh 'Khoảnh khắc xanh - Hành động xanh - Tương lai xanh'

Phát động Cuộc thi ảnh 'Khoảnh khắc xanh - Hành động xanh - Tương lai xanh'

Quận Ba Đình phát động Tháng hành động Vì trẻ em 2025 với nhiều hoạt động ý nghĩa

Quận Ba Đình phát động Tháng hành động Vì trẻ em 2025 với nhiều hoạt động ý nghĩa

AI trong giáo dục: Lằn ranh giữa công cụ hỗ trợ và cạm bẫy phụ thuộc

AI trong giáo dục: Lằn ranh giữa công cụ hỗ trợ và cạm bẫy phụ thuộc

Lâm Đồng mang không gian văn hóa, du lịch và sản vật đặc trưng đến Hà Nội

Lâm Đồng mang không gian văn hóa, du lịch và sản vật đặc trưng đến Hà Nội

Sẽ tuyên dương 30 gương Thanh niên khuyết tật tiêu biểu năm 2025

Sẽ tuyên dương 30 gương Thanh niên khuyết tật tiêu biểu năm 2025

Thông tin xung quanh việc hiệu trưởng gửi ảnh nhạy cảm vào nhóm zalo trường

Thông tin xung quanh việc hiệu trưởng gửi ảnh nhạy cảm vào nhóm zalo trường

BYD Việt Nam và VPBank triển khai chương trình 'Mua xe nhận quà, không lo lãi suất'

BYD Việt Nam và VPBank triển khai chương trình 'Mua xe nhận quà, không lo lãi suất'

Chiến dịch 'Tự hào Việt Nam' xác lập kỷ lục với 5 triệu người dùng

Chiến dịch 'Tự hào Việt Nam' xác lập kỷ lục với 5 triệu người dùng

Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một

Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một

Hội nghị thượng đỉnh Số GSMA: xây dựng tương lai số an toàn, toàn diện và đáng tin cậy

Hội nghị thượng đỉnh Số GSMA: xây dựng tương lai số an toàn, toàn diện và đáng tin cậy

Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba

Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba

Tin mới cập nhật

Trung Quốc giữ nguyên lãi suất cơ bản giữa bối cảnh tâm lý tiêu dùng yếu kém

Trung Quốc giữ nguyên lãi suất cơ bản giữa bối cảnh tâm lý tiêu dùng yếu kém

Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu hiến kế chuyển đổi số và phát triển bền vững

Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu hiến kế chuyển đổi số và phát triển bền vững

Zeekr, Neta bị tố thổi phồng doanh số bán xe điện bằng chiêu trò đăng ký bảo hiểm trước

Zeekr, Neta bị tố thổi phồng doanh số bán xe điện bằng chiêu trò đăng ký bảo hiểm trước

Nguyên tắc lái xe qua vùng nước ngập không lo chết máy

Nguyên tắc lái xe qua vùng nước ngập không lo chết máy

Xe hybrid mới của Geely và Mercedes-Benz thách thức Tesla với phạm vi 1.600km

Xe hybrid mới của Geely và Mercedes-Benz thách thức Tesla với phạm vi 1.600km

Bị Mỹ trừng phạt, Huawei lật ngược tình thế bằng công nghệ AI

Bị Mỹ trừng phạt, Huawei lật ngược tình thế bằng công nghệ AI

Alaska Airlines dừng hơn 200 chuyến bay do sự cố công nghệ thông tin

Alaska Airlines dừng hơn 200 chuyến bay do sự cố công nghệ thông tin

Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam nhiệm kỳ 2025-2030: Trí tuệ - Trách nhiệm - Đoàn kết - Sáng tạo - Phát triển

Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam nhiệm kỳ 2025-2030: Trí tuệ - Trách nhiệm - Đoàn kết - Sáng tạo - Phát triển

Yadea cam kết đồng hành cùng người dùng chuyển đổi phương tiện xanh

Yadea cam kết đồng hành cùng người dùng chuyển đổi phương tiện xanh

Ứng phó với cơn bão số 3, Bộ NN&MT gửi 29 triệu tin nhắn cảnh báo

Ứng phó với cơn bão số 3, Bộ NN&MT gửi 29 triệu tin nhắn cảnh báo

LG khởi động chương trình 'Đại sứ Sinh viên LG' mùa 2

LG khởi động chương trình 'Đại sứ Sinh viên LG' mùa 2

Sony Cinema Line FX2: máy quay nhỏ gọn và mạnh mẽ

Sony Cinema Line FX2: máy quay nhỏ gọn và mạnh mẽ

Tin đọc nhiều

Công việc "lạ đời" tại Nhật Bản

Công việc "lạ đời" tại Nhật Bản

Chương trình giao lưu nghệ thuật 'Mùa thu độc lập'

Chương trình giao lưu nghệ thuật 'Mùa thu độc lập'

Nghệ sĩ Quyền Linh mang dép tổ ong đến " Cuộc hẹn cuối tuần"

Nghệ sĩ Quyền Linh mang dép tổ ong đến " Cuộc hẹn cuối tuần"

Money Heist - Dẫn đầu bảng xếp hạng lượt xem toàn cầu của Netflix

Money Heist - Dẫn đầu bảng xếp hạng lượt xem toàn cầu của Netflix

Nghệ thuật Omotenashi - chìa khóa thành công của các doanh nghiệp Nhật Bản

Nghệ thuật Omotenashi - chìa khóa thành công của các doanh nghiệp Nhật Bản

'Sóng' - nhạc kịch thuần Việt tái hiện cuộc đời nữ sĩ Xuân Quỳnh

'Sóng' - nhạc kịch thuần Việt tái hiện cuộc đời nữ sĩ Xuân Quỳnh

Nhạc sĩ tài hoa Phú Quang đã qua đời

Nhạc sĩ tài hoa Phú Quang đã qua đời

Nghệ sĩ quảng cáo thuốc tiểu đường: Em quảng cáo thôi chứ em đâu có bệnh!

Nghệ sĩ quảng cáo thuốc tiểu đường: Em quảng cáo thôi chứ em đâu có bệnh!

Vườn Thịnh Vượng: "Bữa tiệc thịnh soạn" của những ngôi sao hàng đầu

Vườn Thịnh Vượng: "Bữa tiệc thịnh soạn" của những ngôi sao hàng đầu

Thế giới màu sắc diệu kỳ trong triển lãm online của các nghệ sĩ tự kỷ

Thế giới màu sắc diệu kỳ trong triển lãm online của các nghệ sĩ tự kỷ

Video xem nhiều

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Ford F-150 Lightning 2022 ra mắt: Bán tải chạy điện giá khởi điểm chưa đến 40 nghìn USD

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Honda MSX 125 Grom 2021 mẫu xe côn tay phiên bản đường đua

Đánh giá iPhone SE 2020: Nhiều công nghệ để yêu, ít chi tiêu

Đánh giá iPhone SE 2020: Nhiều công nghệ để yêu, ít chi tiêu

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Clip: Khuyến cáo đối với người lao động, người làm việc, người bán hàng tại khu dịch vụ trong dịch Covid-19

Một ngày trải nghiệm giấc mơ trở thành tay đua F1 chuyên nghiệp ở Nhật Bản

Một ngày trải nghiệm giấc mơ trở thành tay đua F1 chuyên nghiệp ở Nhật Bản

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Khám phá Huawei Mate X đối thủ của Galaxy Fold tại IFA 2019

Khám phá Huawei Mate X đối thủ của Galaxy Fold tại IFA 2019

Cyber-Shot RX100 VII: Siêu phẩm mới gia nhập gia đình Sony

Cyber-Shot RX100 VII: Siêu phẩm mới gia nhập gia đình Sony

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

Chiếc điều hòa cá nhân này của Sony là tất cả những gì bạn cần để sống sót qua mùa hè nóng nực

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019