'Tự do ngôn luận' hay 'ngôn luận tự do'

Các nhân vật nổi tiếng mạng xã hội một thời

Lùi về trước một thời gian dài, năm 2014, “ca sĩ” Lệ Rơi bỗng chốc nổi bật trên mạng xã hội vì giọng hát “không giống ai” của mình. Không theo một giai điệu nào, không đẹp trai cũng chẳng có duyên hay tài lẻ gì cả, Lệ Rơi giống như người đầu tiên phá bung những “giới hạn cũ” về sự nổi tiếng, ở trên một môi trường hoàn toàn mới: mạng xã hội. Từ thời điểm đó, người ta mới chợt nhận ra rằng, “tỏa sáng” trên mạng xã hội đôi khi chẳng cần bất cứ một kĩ năng nào cả. Chỉ là dũng cảm đứng trước máy quay, thể hiện hết mình và chờ… sự nổi tiếng đến bất chợt.

Giới showbiz, vốn trước đây đã và đang nháo nhác định hình, giờ đây tìm ra một môi trường không thể tốt hơn để thể hiện. Nào là Kenny Sang với những phát ngôn “ở Việt Nam không ai hát hay bằng tôi”, nào một diễn viên hài phía Bắc với phát biểu “tôi mà nhận thứ hai chẳng ai là số 1”. Những Angela Phương Trinh, Ngọc Trinh… nổi bần bật và hót trên mạng nhưng rất ít người biết được họ thực sự hoạt động nghệ thuật như thế nào.

Nhưng rồi mạng xã hội tiếp tục vận hành theo cái lý riêng của nó, tiêu biểu là “hiện tượng Phương Hằng”. Từ việc xuất hiện ban đầu rón rén nêu ra những bức xúc của cá nhân mình với sự lừa đảo của một cá nhân tự xưng là lương y Võ Hoàng Yên, bà Phương Hằng dần dần bước lên “bậc thang danh vọng”.

“Danh vọng” ở đây là sự tung hô đến mức nhiệt thành của cộng đồng mạng, một đám đông ẩn danh nhưng đầy sức mạnh nội lực, không kém phần cảm tính. Thậm chí có những thời điểm, lượng người xem livestream của “cô Phương Hằng” còn đạt đến những con số kỷ lục mà ngay cả những chương trình tạp kỹ hoặc chính thống phát trên truyền hình hoặc các nền tảng khác đều phải mơ ước.

Bà Phương Hằng cứ thế “xông lên”. Từ việc vạch trần ông Võ Hoàng Yên có dấu hiệu lừa đảo, chuyển qua bóc phốt “nghệ sĩ ăn chặn tiền từ thiện”. Từ vạch trần đời tư thiếu trong sáng của một số nghệ sĩ, bà hướng ra các vấn đề xã hội “tấn công cá nhân” một số nhà báo, luật sư. Sự tung hô cũng như ảo vọng của đám đông khiến bà Phương Hằng không còn là mình.

Ban đầu với động cơ tích cực là vạch trần những điều chưa đúng, chưa phải của một số cá nhân, tập thể; bà Hằng vụt biến thành con người khác. Không ai cấm bà Hằng livestream, cũng chẳng ai cấm bà ta phát ngôn. Nhưng nếu những phát ngôn ấy, sự tự do ngôn luận ấy đi quá trớn thì lại trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Khi nó đi quá giới hạn của quyền tự do dân chủ công dân và có dấu hiệu “xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân khác”.

Bà Nguyễn Phương Hằng bị khởi tố, tạm giam là một kết cục đáng buồn nhưng thích đáng. Pháp luật không chừa một ai. Từ một phụ nữ tài sắc, giàu có và tưởng chừng như có những việc làm đáng trân trọng với xã hội nhưng khi đi vượt lằn ranh đã quên mất giới hạn về quyền và nghĩa vụ của công dân. Thiết nghĩ, vụ việc của bà Phương Hằng cũng là bài học đáng giá cho những kẻ nhầm lẫn hay cố tình nhầm lẫn các khái niệm “tự do ngôn luận” hay “ngôn luận tự do”.

Bà Nguyễn Phương Hằng

Câu chuyện nóng nhất trong mấy ngày nay là việc kênh truyền hình quốc gia VTV1 phát sóng chương trình “điểm tựa tương lai”, có nội dung ca ngợi doanh nhân Hoàng Hường. Đáng chú ý, đây có thể coi là một “Phương Hằng thứ hai” khi vị này liên tục có những buổi livestream kéo dài với nội dung ca ngợi những sản phẩm liên quan đến ngành dược mà mình làm ra.

Nếu bà Phương Hằng có đội ngũ “người hâm mộ” đông đảo trên cả nước thì Hoàng Hường cũng không kém cạnh khi trở thành một “ngôi sao trên mạng xã hội”, ít nhất ở khía cạnh số lượng người theo dõi.

Hoàng Hường thường xuyên livestream quảng cáo bán thuốc nam trị xương khớp, nước xúc miệng, xúc họng với những lời lẽ có phần phản cảm, tâng bốc thái quá về công dụng của sản phẩm.

Trong bối cảnh gần đây, người dân đang rất bức xúc với tình trạng loạn quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng và đặc biệt là mạng xã hội thì Đài truyền hình Việt Nam lại “gây bão” khi tôn vinh doanh nghiệp của Hoàng Hường. Mặc dù trước đó, các sản phẩm của doanh nghiệp này liên tục bị báo chí và truyền thông vạch trần vì có những vi phạm khác nhau từ giá thành đến công dụng. Thậm chí, phòng khám nha khoa của Hoàng Hường còn bị rút giấy phép liên quan đến những sai phạm tương tự.

Bà chủ Hoàng Hường trên chương trình “Điểm tự tương lai” phát trên VTV1

Nói một cách “dân dã”, Hoàng Hường không có cửa so sánh với bà Phương Hằng cả về độ giàu có, khả năng ăn nói lẫn sức hút trên mạng. Hoàng Hường cũng nhiều lần bị “cư dân mạng” bức xúc với những livestream bộc lộ phông văn hóa thấp, lời lẽ trịch thượng, vô văn hóa. Thậm chí, “nữ doanh nhân” này có nhiều phát ngôn ngang nhiên thách thức, đe dọa dư luận hoặc một số nhà báo, phóng viên mà người này cho là đã xâm hại vào “miếng cơm” của mình.

Ngay khi phát sóng chương trình, “điểm tựa tương lai” nhận được nhiều phản ứng dữ dội từ dư luận, VTV1 đã phải gỡ bỏ đường link phát sóng chương trình trên các nền tảng của mình. Tuy nhiên, cũng ngay sau đó, Hoàng Hường lại “lên sóng” livestream, tiếp tục thách thức dư luận, đặc biệt là đe dọa một số nhà báo, các facebooker nổi tiếng dám “bóc phốt” mình. Tất nhiên, qua miệng Hoàng Hường, những lời lẽ thốt ra vô cùng tục tĩu mà ngay cả người viết cũng ngại ngần khi nhắc lại chứ đừng nói chép ra đây hầu bạn đọc.

Bà chủ Hoàng Hường với tâm thế bề trên tại nhà người dân được cho là làm giả sản phẩm của mình

Có một câu hát đang trở thành hot trend của giới trẻ bây giờ “ngọt ngào đến mấy cũng tan thành mây”. Ngọt ngào mà còn tan thành mây thì mấy cái thứ tục tĩu, vô pháp, vô thiên của Hoàng Hường sẽ đi đến đâu? “Người đàn chị nổi tiếng” Phương Hằng cũng vì những câu nói quá đáng của mình xúc phạm đến nhiều người, nhiều giới mà phải “nhập kho”. “Doanh nhân, thánh chửi” Hoàng Hường còn nghênh ngang đến bao giờ nữa? Hãy nhớ: “Quay đầu là bờ!”

Theo Tạp chí Điện tử