Quyền riêng tư hay bài ngoại: Mỹ “cấm cửa” Tiktok vì lý do gì?

Trong vài tuần gần đây, ứng dụng video ngắn của Bytedance, TikTok đã trở thành mục tiêu tấn công của chính quyền Trump.

Quyền riêng tư hay bài ngoại: Mỹ “cấm cửa” Tiktok vì lý do gì?

Trong vài tuần gần đây, ứng dụng video ngắn của Bytedance, TikTok đã trở thành mục tiêu tấn công của chính quyền Trump. Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows tiết lộ rằng một số quan chức lo ngại về rủi ro an ninh quốc gia liên quan đến các ứng dụng như TikTok.

Trong hai năm qua, TikTok đã phát triển vượt bậc trên toàn cầu, với hơn 315 triệu lượt tải xuống trong quý đầu tiên của năm 2020. Dù ở Mỹ, Nam Mỹ hay Ấn Độ, phiên bản Douyin ở nước ngoài đã trở thành đối thủ trực tiếp của Facebook.

Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ đưa ra lệnh cấm đối với TikTok vào hôm nay?

Những người ủng hộ lệnh cấm tiềm năng cho rằng với tư cách là một ứng dụng thuộc sở hữu của một công ty nước ngoài, dữ liệu người dùng tại Mỹ của TikTok có nguy cơ bị đánh cắp hoặc sử dụng sai mục đích.

Nhưng các đối thủ cũng chỉ ra rằng, dữ liệu do TikTok thu thập không khác gì các ứng dụng truyền thông xã hội khác. Cái gọi là vi phạm an ninh và các vấn đề riêng tư chỉ là những tranh cãi tồn tại trên tất cả các nền tảng truyền thông xã hội.

TikTok đã từng vi phạm

TikTok bị chỉ trích nhiều nhất vì nguy cơ rò rỉ dữ liệu người dùng cao. Nhưng cho đến nay, ngoài việc có thể xác định rằng TikTok thuộc về một công ty nước ngoài, chính phủ Mỹ vẫn chưa thể cung cấp đủ bằng chứng để xác nhận cáo buộc này. TikTok nói rằng tất cả dữ liệu người dùng ở Mỹ được lưu trữ tại quốc gia này và hỗ trợ sao lưu tại Singapore.

Mặt khác, trong lịch sử hoạt động ngắn từ hai đến ba năm, TikTok đã có những vi phạm an ninh.

Vào tháng 2/2019, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ tuyên bố đã phạt 5,7 triệu USD đối với người tiền nhiệm của TikTok, ứng dụng video ngắn âm nhạc Musical.ly, vì đã thu thập bất hợp pháp thông tin cá nhân của trẻ em và vi phạm Đạo luật bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến của trẻ em.

Đầu năm nay, công ty an ninh mạng Israel Check Point đã công bố báo cáo nghiên cứu rằng TikTok có lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng. Tin tặc có thể sử dụng các lỗ hổng này để thao túng dữ liệu người dùng và tiết lộ thông tin cá nhân. Các lỗ hổng đã được vá.

Mới tháng trước, TikTok đã bị buộc tội truy cập trái phép vào bảng tạm (clipboard) của người dùng, khiến người dùng lo lắng rằng điều này sẽ làm lộ dữ liệu riêng tư như mật khẩu. TikTok sau đó đã giải thích rằng tính năng này là một phần của tính năng chống spam, có thể phát hiện người dùng đang cố gắng đăng cùng một bình luận trên các video khác nhau. Nhưng TikTok chưa bao giờ giữ dữ liệu trên clipboard của bất kỳ ai. Sau khi tranh chấp được phơi bày, tính năng này đã bị vô hiệu hóa.

Điều đáng nói là tranh chấp trên cũng đã xuất hiện trên các nền tảng truyền thông xã hội khác.

Ngoài việc tự động thu thập dữ liệu người dùng, TikTok còn có một lượng lớn thông tin người dùng, chẳng hạn như các video mà hàng chục triệu người Mỹ đang xem và nội dung họ tìm kiếm. Một số nhà nghiên cứu lo lắng rằng nó có thể ảnh hưởng đến môi trường dư luận ở Mỹ.

Tuy nhiên, bài báo Wired của các phương tiện truyền thông công nghệ tin rằng điều này là không có căn cứ như việc Mỹ tẩy chay phần mềm chống virus Kaspersky của Nga vài năm trước. TikTok không nhận được nhiều thông tin cá nhân hơn Facebook. Và việc không chứng minh được TikTok chia sẻ dữ liệu với Trung Quốc khiến nhiều người phải đặt ra vấn đề, Mỹ cấm cửa TikTok vì quyền riêng tư hay do bài ngoại?

Phương tiện truyền thông xã hội "những vấn đề chung"

Các chuyên gia nói rằng, trong phân tích cuối cùng, TikTok chỉ là một trong nhiều nền tảng thu thập, sử dụng và phân tích dữ liệu cá nhân.

Nhiều ứng dụng xã hội tại Mỹ, bao gồm LinkedIn và Reddit, sẽ đọc văn bản từ bảng ghi tạm, xâm phạm quyền riêng tư của người dùng. Gần đây Twitter cũng bị tin tặc tấn công, khiến nhiều tài khoản người nổi tiếng đăng liên kết lừa đảo Bitcoin.

Về mặt dư luận, cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều sử dụng Facebook để đặt quảng cáo chính trị, trong khi những người bảo thủ và phe cánh hữu cáo buộc Facebook đàn áp quan điểm của họ. Bản thân Trump là một người dùng trung thành của Twitter, sử dụng nền tảng này để xuất bản các chính sách và ý kiến.

Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, Facebook cũng cho phép công ty dữ liệu chính trị Cambridge Analytica thu thập dữ liệu cá nhân của hàng triệu người dùng và đặt một số lượng lớn quảng cáo chính trị. Nhưng vào thời điểm đó, vụ bê bối khiến tất cả các nền tảng xã hội trở thành mục tiêu của sự chỉ trích công khai không thực sự mang lại những thay đổi như mong đợi.

Tiến sĩ Nick Thompson, người nghiên cứu về an ninh mạng tại Đại học Curtin, Úc, nói với Jippy News: “Thật thú vị, sau vụ bê bối Cambridge Analytica, mặc dù sự công nhận của Facebook đã giảm, cơ sở người dùng của họ vẫn tiếp tục mở rộng. Nó đang trở nên nóng hơn, và có một cuộc thảo luận rộng rãi hơn, nhưng mọi người đã bỏ qua trên Facebook. Điều này là do nó cung cấp dịch vụ mà họ thích".

Thompson tin rằng trong số các quy định được triển khai gần đây, Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của EU, có hiệu lực vào tháng 5/2018, cung cấp sự bảo vệ mạnh mẽ nhất về nhiều mặt, nhưng nó không thay đổi đáng kể cách thức hoạt động của nền tảng. "Các nền tảng như Facebook thu thập nhiều dữ liệu như Bytedance. Vì vậy, mặc dù tôi tin rằng các nền tảng truyền thông xã hội lớn có rủi ro bảo mật và quyền riêng tư thực sự, nhưng điều này không phải là duy nhất đối với TikTok hoặc Bytedance", Tiến sĩ Nick Thompson chia sẻ.

Giáo sư Ari Lightman đến từ trường Hệ thống Thông tin và Chính sách Công cộng, Đại học Carnegie Mellon đã viết rằng, về bản chất, việc kinh doanh của các ứng dụng truyền thông xã hội này là cố gắng thu thập càng nhiều thông tin càng tốt. Điều này không khác với các ứng dụng khác thu thập dữ liệu và cung cấp dịch vụ miễn phí. "Nếu có những hạn chế sử dụng ở Mỹ, tôi tin rằng TikTok sẽ trở thành nạn nhân của một cuộc chiến chính trị và văn hóa", Giáo sư Ari Lightman khẳng định.

"Chủ nghĩa tư bản giám sát"

Theo giáo sư Shoshana Zuboff của Đại học Harvard, bộ sưu tập dữ liệu quy mô lớn là Google, Facebook và những gã khổng lồ công nghệ khác. Nó dựa trên việc thu thập dữ liệu cá nhân, theo dõi và phân tích người dùng liên tục. Sau đó ứng dụng hướng người dùng đến các sản phẩm cụ thể hoặc sử dụng các dịch vụ cụ thể. Zuboff đặt ra thuật ngữ cho mục đích này - giám sát chủ nghĩa tư bản (Chủ nghĩa tư bản giám sát).

Sau khi các vụ bê bối của Facebook và Cambridge Analytica bị phơi bày, đã có những tiếng nói thúc đẩy luật riêng tư dữ liệu liên bang trong chính trị Mỹ. Nhưng ngày nay, hai năm sau, ngoại trừ một vài luật của tiểu bang, "quyền riêng tư" của người Mỹ phần lớn nằm trong tay các công ty lớn.

Có quan điểm cho rằng một giải pháp tốt hơn là phát triển các quy tắc mạnh mẽ để bảo vệ quyền riêng tư của mọi người và ngăn chặn các công ty lạm dụng dữ liệu, bất kể các ứng dụng này đến từ quốc gia nào.

Chính phủ Mỹ có những lựa chọn nào?

Nếu chính phủ Mỹ có ý định tiếp tục hành động chống lại Tiktok, Ủy ban Đầu tư nước ngoài có thể buộc ByteDance bán TikTok cho một công ty Mỹ bằng cách xác định TikTok là rủi ro an ninh quốc gia .

Ngoài ra, ByteDance có thể được đưa vào "danh sách thực thể" của Mỹ - đây là một công cụ điều tiết được Bộ Thương mại Mỹ sử dụng để bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích chính sách đối ngoại. Theo quy định này, Apple Store và cửa hàng ứng dụng Google, có thể khó cung cấp các bản cập nhật TikTok.

Thompson của Đại học Curtin ở Úc cho biết chính phủ Mỹ cũng có thể sử dụng một loạt các dự luật để thực thi lệnh cấm, bao gồm Đạo luật Chống lại kẻ thủ của nước Mỹ thông qua trừng phạt. Trong trường hợp xấu nhất, chính phủ Mỹ có thể buộc phải chặn máy chủ Bytedance, khiến dịch vụ này không thể thực hiện được.

Tuy nhiên, trang The Verge tin rằng không có tiền lệ nào cho luật pháp Mỹ chặn bất kỳ phần mềm nào theo cách này và dường như Nhà Trắng sẽ không tiếp tục thực hiện kiểm duyệt Internet nghiêm trọng như vậy. Thế nhưng đây là một dự đoán sai lầm.

Theo thông tin mới vừa được cập nhật, Hôm nay ông Trump sẽ cấm TikTok tại Mỹ, đó là lựa chọn cuối cùng của Nhà Trắng sau nhiều tranh cãi. Và lệnh cấm này có thể được đưa ra trong ngày hôm nay, 1/8.

Cấm TikTok, ông Trump hưởng lợi?

Strafah, một nhà nghiên cứu bảo mật iOS, nhấn mạnh rằng các cuộc thảo luận về việc bẻ khóa các ứng dụng nước ngoài là chính trị, không mang tính kỹ thuật. Trên thực tế, điều này không tính đến các rủi ro bảo mật, chẳng hạn như các mối đe dọa của hacker hoặc rò rỉ dữ liệu muốn lấy và bán thông tin.

Giáo sư Limley của Trường Luật Stanford cũng tin rằng những hạn chế đối với TikTok có thể được coi là một vấn đề chính trị. Và đây không phải là sự bất đồng giữa Đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Mỹ, nhưng chính quyền Trump đã cố tình kích động mâu thuẫn và tin rằng điều này sẽ giúp cho chiến dịch tái tranh cử của ông.

Nick Thompson chỉ ra rằng không có người chiến thắng trong trường hợp này. ByteDance sẽ mất một thị trường rộng lớn và công chúng Mỹ cũng sẽ mất các dịch vụ mà họ được hưởng. Sau khi tự do bị hạn chế, lệnh cấm cũng có thể gây ra phản ứng mạnh mẽ từ công chúng Mỹ, do đó sẽ có tác động tiêu cực đến chính phủ Mỹ và thúc đẩy chính sách trong tương lai.