Bắt nạt học đường thời AI: Nguy cơ và cảnh báo dành cho Việt Nam

Bảo An
19/06/2025 10:20
D

Công nghệ AI tạo ảnh giả mạo đang trở thành công cụ bắt nạt học đường mới. Học sinh Việt Nam đối mặt nguy cơ bị ghép mặt vào hình ảnh nhạy cảm, lan truyền trên mạng xã hội gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng. Chuyên gia cảnh báo cần hành động ngay.

Lời tòa soạn: Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi mọi lĩnh vực cuộc sống, kể cả cách thức bắt nạt trong trường học. Những ứng dụng tạo ảnh, video giả mạo ngày càng tinh vi khiến học sinh có thể trở thành nạn nhân của hình ảnh bị biến tướng, lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội. Bài viết của ThS. Võ Thị Mỹ Duyên phân tích xu hướng mới trong bắt nạt học đường khi công nghệ AI trở nên dễ tiếp cận. Tác giả đưa ra những dẫn chứng cụ thể về cách thức hoạt động của hiện tượng này, đồng thời cảnh báo những nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy ra tại Việt Nam. Tạp chí Điện tử và Ứng dụng hy vọng bài viết giúp phụ huynh, giáo viên và học sinh nhận thức đúng về mặt trái của công nghệ, từ đó có biện pháp bảo vệ phù hợp. Hiểu rõ vấn đề là bước đầu tiên để xây dựng môi trường giáo dục an toàn trong kỷ nguyên số.

Trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) mở ra nhiều cơ hội đổi mới trong giáo dục, nó cũng đang vô tình tạo ra những hình thức bắt nạt học đường mới tinh vi, khó kiểm soát hơn. Tại Mỹ, một số trường hợp học sinh bị bắt nạt bằng công nghệ AI đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho toàn thế giới. Tại Việt Nam, AI được xem là trọng tâm quan trọng trong quá trình đẩy mạnh chuyển đổi số giáo dục, cũng cần nhìn nhận nghiêm túc nguy cơ này để có biện pháp ứng phó kịp thời.

Bắt nạt học đường bằng AI: Những chiêu trò mới

Theo các báo cáo gần đây tại Mỹ, nhiều học sinh đã trở thành nạn nhân của những bức ảnh giả mạo (deepfake) được tạo bằng công nghệ AI. Các hình ảnh này có thể biến tấu gương mặt nạn nhân vào các bối cảnh nhạy cảm, không đứng đắn, nhằm mục đích chế giễu, làm nhục hoặc lan truyền trên mạng xã hội.

Bắt nạt học đường thời AI: Nguy cơ tiềm ẩn và cảnh báo dành cho Việt Nam
Bắt nạt học đường thời AI: Nguy cơ và cảnh báo dành cho Việt Nam. Ảnh: Internet

Một trường hợp tiêu biểu xảy ra tại một trường trung học ở New Jersey: một nữ sinh đã bị bạn học sử dụng ứng dụng AI ghép mặt vào ảnh khỏa thân, sau đó lan truyền trong cộng đồng mạng học sinh. Cô bé rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm, phải nghỉ học dài ngày. Sự việc chỉ dừng lại khi nhà trường phối hợp với cơ quan chức năng vào cuộc, nhưng hậu quả tâm lý thì khó có thể xóa nhòa.

Đáng lo ngại hơn, nhiều phần mềm AI hiện nay cực kỳ dễ sử dụng. Các app chỉnh sửa ảnh, video AI chỉ cần vài phút để tạo ra sản phẩm giả mạo thuyết phục, khiến việc phát hiện gian lận trở nên vô cùng khó khăn, kể cả với người lớn.

Tại sao AI khiến "vấn nạn" bắt nạt học đường trở nên nghiêm trọng hơn?

Thứ nhất, tốc độ và quy mô lan truyền: Trước đây, hành vi bắt nạt thường giới hạn trong phạm vi lớp học, sân trường. Nhưng với AI và mạng xã hội, một trò đùa ác ý có thể lan rộng trong vài giờ, thậm chí trở thành hiện tượng trên Internet. Theo nghiên cứu của Pew Research Center (2024), khoảng 46% thanh thiếu niên Mỹ cho biết đã chứng kiến hoặc trải qua bắt nạt trực tuyến, và tỷ lệ này đang tăng nhanh với sự phổ biến của AI.

Thứ hai, độ tin cậy của hình ảnh, video giả mạo: AI tạo ra sản phẩm giả mạo có độ chân thực cao (hyper-realistic), khiến ngay cả phụ huynh, giáo viên cũng khó phân biệt đâu là thật, đâu là giả. Điều này làm trầm trọng thêm sự tổn thương của nạn nhân vì rất khó để minh oan.

Thứ ba, tính ẩn danh của kẻ bắt nạt: AI có thể được sử dụng để tạo ra nội dung dưới danh nghĩa tài khoản ảo, danh tính giả. Điều này khiến việc truy tìm và xử lý kẻ xấu trở nên khó khăn, đồng thời khuyến khích hành vi xấu do kẻ bắt nạt cảm thấy "an toàn".

Nguy cơ hiện hữu tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện tượng bắt nạt học đường vốn đã tồn tại lâu nay dưới nhiều hình thức như cô lập, chế giễu ngoại hình, bạo lực thể chất. Sự bùng nổ công nghệ số trong giới trẻ, đặc biệt là việc sử dụng TikTok, Facebook, Instagram...đang làm gia tăng "bắt nạt mạng". Với sự xuất hiện rộng rãi của các công cụ AI tạo sinh miễn phí như DeepArt, FaceSwap, Runway, Canva AI..., nguy cơ biến tướng thành bắt nạt bằng AI hoàn toàn có thể xảy ra nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời.

Một số dấu hiệu cảnh báo ở Việt Nam có thể kể đến:

  • Học sinh chia sẻ, chỉnh sửa ảnh nhau bằng app AI rồi đăng lên mạng với bình luận mỉa mai.
  • Xuất hiện clip deepfake ghép mặt thầy cô, bạn bè vào các video hài hước hoặc phản cảm.
  • Các trào lưu “biến hình bằng AI” dễ bị lợi dụng để gán ghép hình ảnh bạn bè vào các nội dung tiêu cực.
  • Thiếu kỹ năng số và kỹ năng phòng vệ cho học sinh: Nhiều em không nhận thức được rằng hành động “chỉ để vui” có thể gây tổn thương sâu sắc cho người khác.
Bắt nạt học đường thời AI: Nguy cơ và cảnh báo dành cho Việt Nam
Mối nguy "hiện hữu" từ việc bắt nạt học đường bằng AI. Ảnh: AI vẽ

Bắt nạt bằng AI có thể gây tổn thương tâm lý nặng nề (lo âu, trầm cảm, tự kỷ xã hội, thậm chí tự tử), cũng như tổn hại uy tín cá nhân, ảnh hưởng quá trình học tập và cơ hội phát triển của nạn nhân. Một bức ảnh deepfake lan truyền trên mạng có thể đi theo nạn nhân suốt đời, trong khi hành vi của kẻ bắt nạt đôi khi lại không bị trừng phạt thỏa đáng.

Bên cạnh đó, nếu không kiểm soát tốt, hiện tượng này có thể:

  • Phá vỡ môi trường học đường an toàn, lành mạnh.
  • Gây mất lòng tin vào công nghệ AI trong cộng đồng giáo dục.
  • Làm chậm quá trình chuyển đổi số giáo dục vì tâm lý lo ngại rủi ro.

Cần làm gì để phòng chống bắt nạt học đường bằng AI ở Việt Nam?

Một là, hoàn thiện hành lang pháp lý: Việt Nam đã có Luật An ninh mạng 2018 và Luật Trẻ em 2016, nhưng chưa có quy định cụ thể về bắt nạt bằng công nghệ AI. Cần sớm cập nhật pháp luật, bổ sung chế tài xử phạt riêng cho hành vi sử dụng AI để tạo nội dung bắt nạt, xâm phạm danh dự, nhân phẩm.

Hai là, giáo dục nhận thức về đạo đức số và kỹ năng số: Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tích hợp giáo dục đạo đức số (digital ethics) và kỹ năng tự vệ mạng vào chương trình chính khóa. Học sinh cần được trang bị:

  • Kỹ năng phát hiện nội dung giả mạo.
  • Kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân.
  • Kỹ năng ứng xử khi bị bắt nạt mạng.

Các chiến dịch truyền thông như “Nói không với bắt nạt mạng”, “Cẩn trọng với AI” cũng nên được đẩy mạnh trong trường học.

Ba là, tăng cường vai trò của nhà trường và phụ huynh: Nhà trường cần thiết lập cơ chế báo cáo, phản hồi nhanh khi học sinh phát hiện bị xâm hại bằng AI. Phụ huynh cũng cần nâng cao hiểu biết công nghệ, giám sát và đồng hành cùng con cái trong môi trường số.

Bốn là, ứng dụng chính AI để chống lại bắt nạt AI: Ngoài những giải pháp nêu trên, AI cũng có thể trở thành công cụ hỗ trợ phát hiện deepfake, theo dõi hành vi bất thường, từ đó kịp thời can thiệp. Các startup Việt Nam có thể nghiên cứu các công cụ phát hiện deepfake trong giáo dục, hỗ trợ nhà trường bảo vệ học sinh.

Kết luận

AI là con dao hai lưỡi: nó có thể đưa giáo dục phát triển đến mức cá nhân hóa, nhưng cũng có thể gây tổn hại khôn lường nếu bị lạm dụng. Bắt nạt học đường bằng AI là thách thức mới, phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp liên ngành giữa nhà nước, nhà trường, gia đình và xã hội. Việt Nam cần hành động ngay, trước khi những nạn nhân đầu tiên bị deepfake, bị tổn thương nặng nề mà không ai kịp can thiệp. Không có tiến bộ công nghệ nào đủ lớn để bù đắp cho những tổn thất đạo đức mà xã hội phải gánh chịu.

ThS. Võ Thị Mỹ Duyên - Học viện Kỹ năng VTALK

Tài liệu Tham khảo

1. Thorn. (2024, April 18). Deepfake nudes are a harmful reality for youth: New research from Thorn. Retrieved from https://www.thorn.org/blog/deepfake-nudes-are-a-harmful-reality-for-yout...

2. Tech Policy Press. (2024, May 7). Digital exploitation: Mapping the scope of child deepfake incidents in the US. Retrieved from https://www.techpolicy.press/digital-exploitation-mapping-the-scope-of-c...

3. NEARI Press. (2024). AI deepfakes: Disturbing trend in school cyberbullying. Retrieved from https://www.neari.org/advocating-change/new-from-neari/ai-deepfakes-dist...

4. Pew Research Center. (2022, December 15). Teens and cyberbullying 2022. Retrieved from https://www.pewresearch.org/internet/2022/12/15/teens-and-cyberbullying-...

5. Báo Chính phủ. (2024, May 17). Báo động bạo lực học đường trên mạng xã hội. Retrieved from https://baochinhphu.vn/bao-dong-bao-luc-hoc-duong-tren-mang-xa-hoi-10225...

6. Huế Ngày Nay. (2024). Tình trạng bạo lực mạng ngày càng gia tăng. Retrieved from https://huengaynay.vn/ban-doc/ban-doc-viet/tinh-trang-bao-luc-mang-ngay-...

Theo tạp chí Điện tử và Ứng dụng

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận

Tin cùng chuyên mục

Trường Đại học Hòa Bình đưa trí tuệ nhân tạo vào hành trang cho tân sinh viên

Trường Đại học Hòa Bình đưa trí tuệ nhân tạo vào hành trang cho tân sinh viên

Keysight và đại học Universiti Sains Malaysia phát triển giáo dục trong lĩnh vực bán dẫn và quang tử tại Malaysia

Keysight và đại học Universiti Sains Malaysia phát triển giáo dục trong lĩnh vực bán dẫn và quang tử tại Malaysia

Nhân mùa tựu trường, FPT Shop trao 30 combo công nghệ cho tân sinh viên xuất sắc

Nhân mùa tựu trường, FPT Shop trao 30 combo công nghệ cho tân sinh viên xuất sắc

ChatGPT giới thiệu chế độ học tập giúp học sinh có gia sư trực tuyến 24/7

ChatGPT giới thiệu chế độ học tập giúp học sinh có gia sư trực tuyến 24/7

Đài Loan trao học bổng cho 52 du học sinh Việt Nam xuất sắc năm 2025

Đài Loan trao học bổng cho 52 du học sinh Việt Nam xuất sắc năm 2025

VIETSTAR hợp tác cùng PST&B đào tạo lãnh đạo công nghệ trong kỷ nguyên AI

VIETSTAR hợp tác cùng PST&B đào tạo lãnh đạo công nghệ trong kỷ nguyên AI

Điểm sàn Đại học Công nghiệp TP.HCM 2025 giảm nhẹ

Điểm sàn Đại học Công nghiệp TP.HCM 2025 giảm nhẹ

Trường Đại học Việt Nhật bỏ yêu cầu điểm 8 môn Toán ngành chip bán dẫn

Trường Đại học Việt Nhật bỏ yêu cầu điểm 8 môn Toán ngành chip bán dẫn

Đại học Quốc gia Hà Nội quy đổi 30 điểm A00 bằng 27,75 điểm tổ hợp D01

Đại học Quốc gia Hà Nội quy đổi 30 điểm A00 bằng 27,75 điểm tổ hợp D01

Phổ điểm thi THPT 2025 môn Vật lý 2025: Thí sinh đạt điểm 10 tăng vọt

Phổ điểm thi THPT 2025 môn Vật lý 2025: Thí sinh đạt điểm 10 tăng vọt

Tân hiệu trưởng Trường đại học Fulbright Việt Nam là ai?

Tân hiệu trưởng Trường đại học Fulbright Việt Nam là ai?

Đề thi THPT Quốc gia môn Tiếng Anh năm 2025 tăng độ khó, thiên về kỹ năng học thuật và phản biện

Đề thi THPT Quốc gia môn Tiếng Anh năm 2025 tăng độ khó, thiên về kỹ năng học thuật và phản biện

Tin mới cập nhật

Bộ Khoa học và Công nghệ được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất

Bộ Khoa học và Công nghệ được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất

Giá vàng hôm nay 30/9/2025: Lập đỉnh 137 triệu đồng, tăng gần 45% từ đầu năm

Giá vàng hôm nay 30/9/2025: Lập đỉnh 137 triệu đồng, tăng gần 45% từ đầu năm

80 năm Bưu chính và Viễn thông, 66 năm Khoa học và Công nghệ: Dấu mốc lịch sử, khát vọng tương lai

80 năm Bưu chính và Viễn thông, 66 năm Khoa học và Công nghệ: Dấu mốc lịch sử, khát vọng tương lai

VNPT ra mắt dịch vụ mới VNPT Safe Motor

VNPT ra mắt dịch vụ mới VNPT Safe Motor

UNIQLO ra mắt BST đầu tiên kết hợp cùng thương hiệu thời trang Nhật Bản NDLS

UNIQLO ra mắt BST đầu tiên kết hợp cùng thương hiệu thời trang Nhật Bản NDLS

Kingston Technology giới thiệu loạt sản phẩm phù hợp với học sinh, sinh viên

Kingston Technology giới thiệu loạt sản phẩm phù hợp với học sinh, sinh viên

OpenAI ra mắt tính năng hỗ trợ phụ huynh quản lý ChatGPT

OpenAI ra mắt tính năng hỗ trợ phụ huynh quản lý ChatGPT

Diễn đàn Phát triển Hạ tầng số Việt Nam 2025: Khẳng định vai trò nền tảng làm chủ công nghệ chiến lược

Diễn đàn Phát triển Hạ tầng số Việt Nam 2025: Khẳng định vai trò nền tảng làm chủ công nghệ chiến lược

Tổng Bí thư dự Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Bưu chính Viễn thông, 66 năm ngành Khoa học và Công nghệ

Tổng Bí thư dự Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Bưu chính Viễn thông, 66 năm ngành Khoa học và Công nghệ

Hoàn thiện Luật Xây dựng: Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, tạo động lực mới

Hoàn thiện Luật Xây dựng: Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, tạo động lực mới

Liên hoan Ca trù Hà Nội lần thứ 4 - năm 2025: Gìn giữ và phát huy di sản UNESCO

Liên hoan Ca trù Hà Nội lần thứ 4 - năm 2025: Gìn giữ và phát huy di sản UNESCO

Trung thu 2025 tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam: Vui cùng trẻ thơ, kết nối di sản và sáng tạo

Trung thu 2025 tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam: Vui cùng trẻ thơ, kết nối di sản và sáng tạo

Tin đọc nhiều

Keysight và đại học Universiti Sains Malaysia phát triển giáo dục trong lĩnh vực bán dẫn và quang tử tại Malaysia

Keysight và đại học Universiti Sains Malaysia phát triển giáo dục trong lĩnh vực bán dẫn và quang tử tại Malaysia

Đại học Quốc gia Hà Nội quy đổi 30 điểm A00 bằng 27,75 điểm tổ hợp D01

Đại học Quốc gia Hà Nội quy đổi 30 điểm A00 bằng 27,75 điểm tổ hợp D01

Bộ máy lãnh đạo Học viện Chiến lược Khoa học và Công nghệ hoàn thiện với 5 nhân sự mới

Bộ máy lãnh đạo Học viện Chiến lược Khoa học và Công nghệ hoàn thiện với 5 nhân sự mới

Cả nước sẵn sàng trước 'giờ G' khai mở kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Cả nước sẵn sàng trước 'giờ G' khai mở kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025

Điểm chuẩn 2024 Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cao nhất 26,4

Điểm chuẩn 2024 Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cao nhất 26,4

 Bất ổn tại Trường Phổ Thông Quốc Tế Việt Nam: Thiếu minh bạch thông tin và chính sách tài chính gây tranh cãi

Bất ổn tại Trường Phổ Thông Quốc Tế Việt Nam: Thiếu minh bạch thông tin và chính sách tài chính gây tranh cãi

 Đại học Quốc gia TP.HCM mở đợt tuyển dụng thứ hai của chương trình VNU350

Đại học Quốc gia TP.HCM mở đợt tuyển dụng thứ hai của chương trình VNU350

Topik Korea ra mắt nền tảng học trực tuyến, tặng khóa học tiếng Hàn miễn phí

Topik Korea ra mắt nền tảng học trực tuyến, tặng khóa học tiếng Hàn miễn phí

Alibaba Netpreneur Masterclass chính thức ra mắt tại Việt Nam

Alibaba Netpreneur Masterclass chính thức ra mắt tại Việt Nam

Đại học FPT cùng SIT và JUB ký MOU phát triển tài năng công nghệ

Đại học FPT cùng SIT và JUB ký MOU phát triển tài năng công nghệ

Video xem nhiều

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Đại học Miami tạo ra cảm biến chất lượng không khí phát hiện Covid-19

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Isuzu Mu-X 2021 hoàn toàn mới: Thiết kế hiện đại và đầy công nghệ

Hướng dẫn cài đặt phần mềm ký số vSignPDF 3.1.7

Hướng dẫn cài đặt phần mềm ký số vSignPDF 3.1.7

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Thông điệp lan tỏa mùa dịch COVID-19

Subaru Eyesight con mắt "Nhị Lang thần" phòng ngừa va chạm an toàn cho mỗi chuyến đi

Subaru Eyesight con mắt "Nhị Lang thần" phòng ngừa va chạm an toàn cho mỗi chuyến đi

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

Cỗ xe lai phản lực tăng tốc từ 0 - 1010 km/h trong 50 giây tham vọng phá kỷ lục thế giới

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

“Rắn tiên tri” dự đoán đội tuyển Việt Nam thắng Thái Lan

Xe máy điện VinFast được CNN chọn là 1 trong 5 biểu tượng mới của Hà Nội

Xe máy điện VinFast được CNN chọn là 1 trong 5 biểu tượng mới của Hà Nội

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Pretzel - Bánh quy cây: Biểu tượng văn hoá châu Âu với nhiều tranh cãi về nguồn gốc

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Trực tiếp: Apple ra mắt Iphone 11 tại Cupertino, California, Mỹ

Những gì bạn muốn biết về 5G

Những gì bạn muốn biết về 5G

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?

Bàn về tầm nhìn và các trụ cột của công nghệ thông tin di động 6G
04/03/2022
Chip xử lý A15 Bionic của Apple có gì mới
15/09/2021
Sex Education mùa 3 được Netflix công chiếu vào 17/9
14/09/2021
iPhone 13 không thay đổi nhiều về ngoại hình, camera được nâng cấp mạnh
13/09/2021
Cách xem trực tiếp sự kiện ra mắt iPhone 13 và Apple Watch 7
10/09/2021
VNEID của Bộ Công an khác các ứng dụng đang được vận hành?
10/09/2021
'Cái tôi' thời 4.0 và tính hai mặt của mạng xã hội
04/09/2021
'Muôn màu' cảm xúc của trẻ trong ngày khai giảng online
24/08/2021
Chủ tịch Chu Ngọc Anh giải toả 'ách tắc' về Giấy đi đường cho người dân Thủ đô
10/08/2021
Hàng loạt Macbook M1 tự dưng vỡ màn hình, Apple có đồng ý bảo hành?
02/08/2021
6 bộ phim hay nhất để xem trên VieON
29/01/2021
Bắc Ninh: Không ký kết triển khai dự án Owifi 5G với CSE Singapore
27/06/2020
Bị World Bank cấm dự thầu 7 năm, công ty Sao Bắc Đẩu thừa nhận sai sót
27/06/2020
Wefinex - Mô hình hoạt động đa cấp "đội lốt" đầu tài chính trên mạng internet
10/06/2020
Khai trừ MISA khỏi Câu lạc bộ Chữ ký số và Giao dịch điện tử Việt Nam
27/05/2020
Chuyển đổi số - Nên hiểu như thế nào cho đúng
25/05/2020
Chống thất thu thuế là thách thức lớn đối với nền kinh tế số
29/04/2020
Cách chuyển tập tin sang máy tính mới
10/11/2019
VNPT, MobiFone, VTC sẽ hoàn thành cổ phần hóa trước năm 2021
20/08/2019
5G thay đổi tương lai của bạn như thế nào?
26/07/2019
Nhận diện hành vi lừa đảo trên không gian mạng
25/07/2019
Truyền hình OTT - Hướng đi mới của các “nhà Đài”
24/07/2019