Công nghệ Trung Quốc đối mặt ‘hiện thực mới’ trên toàn cầu

Ngành công nghệ Trung Quốc đang ở ‘ngã ba đường’, đối mặt với môi trường địa chính trị và kinh tế bất ổn.

Trung Quốc dần phục hồi kinh tế, Bắc Kinh tập trung vào tiêu dùng nội địa, xu hướng công nghệ tăng tốc do Covid-19… tất cả đều làm lợi cho ngành công nghệ. Tuy nhiên, nguy cơ vẫn còn đó.

Theo nhà phân tích Charlie Chai của 86 Research, một mặt đại dịch thúc đẩy làn sóng số hóa doanh nghiệp lớn, mặt khác các công ty lại cắt giảm đầu tư. Nhóm các nhà lãnh đạo Baidu, Alibaba và Tencent ưu tiên biên lợi nhuận trong môi trường địa chính trị và kinh tế nhiều biến động.

Dịch bệnh và số hóa

Trung Quốc, nơi Covid-19 khởi phát, đóng cửa hơn một nửa đất nước từ đầu tháng 2 để dập tắt dịch bệnh, dẫn tới kinh tế giảm 6,8% trong quý đầu năm 2020. Khi dịch bệnh chững lại vào tháng 3, doanh nghiệp bắt đầu mở cửa, GPD tăng 3,2% trong quý II.

Trong thời gian phong tỏa, mọi người phụ thuộc nhiều hơn vào dịch vụ kỹ thuật số, từ thương mại điện tử tới game video. Abishur Prakash, chuyên gia địa chính trị tại Trung tâm Đổi mới vì tương lai (CIF), nhận định chưa bao giờ Trung Quốc khao khát công nghệ như bây giờ. Từ y tế đến tài chính, các dự án đang được tiến hành sẽ làm rung chuyển Trung Quốc và đặt công nghệ vào trái tim của mọi thứ.

Điều này giúp các doanh nghiệp công nghệ lớn của đất nước trụ vững. Cổ phiếu Alibaba tăng 30% trong năm nay và doanh thu quý II tăng 34% so với một năm trước. Tencent cũng có hoạt động tốt hơn mong đợi, ghi nhận kết quả kinh doanh vững mạnh nhờ game.

Theo ông Chai, những công ty số hóa và đưa việc kinh doanh lên đám mây nay đã quay lại tốc độ tối đa sau khi bị ảnh hưởng vì dịch bệnh. Trong khi đó, công cụ cộng tác và làm việc từ xa chứng kiến “tăng trưởng bùng nổ” tại Trung Quốc, tương tự tại Mỹ và châu Âu. DingTalk của Alibaba và WeChat của Tencent là hai nền tảng được hưởng lợi lớn.

Công nghệ và y tế

Theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế thế giới, gần 200 loại vắc-xin Covid-19 đang được nghiên cứu trên toàn cầu, 40 trong số này trong giai đoạn đánh giá lâm sàng. Nhiều người hi vọng vắc-xin có thể chấm dứt đại dịch.

Các công ty công nghệ Trung Quốc nhìn thấy cơ hội trong y tế. Trong thời gian dịch bệnh, họ chuyển sang một số lĩnh vực như tư vấn với bác sỹ trực tuyến hay thuật toán hỗ trợ phát triển vắc-xin. Xu hướng tập trung vào y tế vẫn tiếp diễn ngay cả khi đã qua đỉnh dịch.

Gã khổng lồ Baidu đang thảo luận với nhà đầu tư để tăng vốn đầu tư lên 2 tỷ USD trong vòng 3 năm cho công ty công nghệ sinh học mới. JD Health International, công ty y tế trực tuyến của JD.com, đã nộp hồ sơ IPO.

Chia rẽ công nghệ

Các xu hướng gần đây chứng minh toàn cầu hóa đang đặt dưới sự giám sát. Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy ý tưởng “phi toàn cầu hóa”, trong khi các nhà kinh tế học chỉ ra dịch Covid-19 cũng đe dọa tới toàn cầu hóa.

Trong khi đó, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung vẫn tiếp tục và doanh nghiệp công nghệ mắc kẹt giữa làn đạn. Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận lên Huawei, hạn chế truy cập công nghệ Mỹ, chặn đứng nguồn cung bán dẫn quan trọng.

Washington còn trừng phạt SMIC, nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, ngáng đường nỗ lực tự phát triển bán dẫn của Bắc Kinh. TikTok, ứng dụng video ngắn của ByteDance, bị gọi là nguy cơ an ninh quốc gia và bị tố cáo thu thập dữ liệu người dùng Mỹ để gửi về Trung Quốc.

TikTok nay trở thành một phần của thương vụ do chính quyền Trump cưỡng ép. Thương vụ có thể chứng kiến pháp nhân mới TikTok Global ra đời, trong đó Oracle và Walmart cùng nhau sở hữu 20% cổ phần.

ByteDance cho biết sẽ nắm 80% cổ phần, điều mà Oracle phản bác. Oracle khẳng định ByteDance sẽ không có quyền sở hữu TikTok Global. Các thỏa thuận vẫn đang được tiến hành.

Những động thái kể trên được xem là bằng chứng của cái gọi là “chia rẽ công nghệ”, nơi công nghệ Trung Quốc và công nghệ Mỹ tách rời thành hai hệ sinh thái riêng biệt, hoạt động độc lập. Điều này xảy ra khi các hãng công nghệ Trung Quốc đang muốn thúc đẩy thị trường quốc tế.

Về phần mình, các hãng công nghệ Mỹ cũng đối mặt với chính trị gia và nhà quản lý từ Mỹ và châu Âu. Một số đã bị Trung Quốc cấm cửa. Nhà chức trách Mỹ lo ngại doanh nghiệp công nghệ đang trở nên quá quyền lực. Vào tháng 7, bộ tứ CEO Amazon, Apple, Facebook và Google đã phải điều trần trước Tiểu ban chống độc quyền Hạ viện.

Tất cả những điều này có ý nghĩa gì với các gã khổng lồ công nghệ - cả của phương Đông và phương Tây? Theo Prakash, nó tạo ra “hiện thực kinh doanh mới”.

Tại Trung Quốc, nó có thể định nghĩa loại sản phẩm mà họ bán ra. Chẳng hạn, nếu Huawei không thể tiếp cận con chip họ cần, liệu họ có thể sản xuất smartphone thế hệ mới không?

Chiêu mộ nhân tài cũng bị ảnh hưởng. Khả năng công nghệ Trung Quốc hoạt động trên toàn cầu giống các đối thủ phương Tây “nhanh chóng trở nên bất khả thi”.

“Họ bị buộc phải chơi theo bộ quy tắc khác, bao gồm bị ép phải bán mình hay bị cấm”, Prakash nhận định. “Nó đồng nghĩa khi doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc dò dẫm trong thế giới địa chính trị công nghệ, họ sẽ tiên phong một con đường vận hành mới. Và nó có thể trở thành bản kế hoạch kinh doanh mới cho doanh nghiệp khắp thế giới”.